7 nguyên tắc điều hành sự sống

Nhà giáo Trương Quang Đệ

Tôi thấy đã đến lúc cần thiết phải chốt lại một số nguyên tắc điều hành sự sống, trong đó có cả vấn đề lãnh đạo chính trị và văn hoá, kinh tế. Các đây ít lâu, nghị viện châu Âu thông qua nghị quyết lên án chủ nghĩa cộng sản, coi đó là thể chế chính trị cần tránh bằng bất kì giá nào. Các nước Đông Âu nhất trí bỏ phiếu thuận còn các nước Tây Âu thì do dự. Điều đó thật dễ hiểu: Đông Âu đã từng bị Liên xô áp đặt một chế độ mà họ kinh hãi, không muốn chế độ ấy tái diễn dưới danh nghĩa nào đi nữa, còn Tây Âu vẫn còn lưu luyến không khí cánh tả thời xưa. Chúng ta đã từng sống dưới chế độ do Staline và Mao chỉ đường, đã từng làm những chuyện phiền hà cho dân tộc. Sau này, bất kì ai lãnh đạo đất nước, chúng ta mong muốn họ rút kinh nghiệm lịch sử để tuân thủ những nguyên tắc quan trọng như sau:

1. Một chủ trương chính trị nào đó gây ra việc giết hại dù chỉ là một thường dân vô tội đều phải bị lên án. Ai đề ra chủ trương đó phải chịu trách nhiệm, phải bị cách chức, xử lí trước pháp luật và nhà nước phải bồi thường cho những nạn nhân.

2. Không được phép tước đoạt, dầu với danh nghĩa nào, tài sản của nhân dân như ruộng đất, nhà cửa, phương tiện đi lại, trâu bò v.v…Chỉ được quyền tịch thu của cải vì thi hành án.

3. Bất kì ai lãnh đạo cũng phải lấy sự tiến bộ làm chuẩn, không dưới danh nghĩa nào để hạn chế sự tiến bộ. Trong những nhân tố tạo nên sự tiến bộ có tự do cá nhân, quyền con người, tự do ngôn luận, tự do tôn giáo và nam nữ bình đẳng. Nhà nước phải thế tục (không có màu sắc tôn giáo), của toàn dân không phân biệt tôn giáo, chủng tộc. Nhà nước không để một tôn giáo nào lên trên các tôn giáo khác. Bộ văn hoá qui định những lễ nghi phú hợp với nguyên tắc trung tính của chính phủ. Hiện nay, các vị lãnh đạo có thói quen thắp hương vái lạy ở các tượng đài liệt sĩ hay các nơi thờ cúng. Họ không nhận ra rằng làm như vậy là lấy việc thờ cúng tổ tiên – trên cơ sở Nho và Lão – làm tôn giáo chủ đạo trong đời sống. Đáng ra họ chỉ đứng nghiêm thực hiện một phút mặc niệm là đủ, vì đó là điều mà mọi tôn giáo đều chấp nhận.

4. Xây dựng nhà nước pháp quyền lành mạnh như đồng thời lấy sự khoan dung làm phương châm xử thế. Hiện nay tuy đã muộn nhưng việc hoà hợp dân tộc vẫn còn là nghĩa vụ hàng đầu của các nhà lãnh đạo, là thước đo lòng yêu nước của họ. Sau 1975, nhầm tưởng rằng chủ nghĩa cộng sản sẽ thắng lợi hoàn toàn trên trái đất, các nhà lãnh đạo Việt Nam không cần hoà giải dân tộc nữa, muốn thực thi đấu tranh giai cấp toàn diện ngay. Nước ta đã bỏ lỡ cơ hội quí giá mà phải ba mươi năm sau mới thấy ra.

5. Từ bỏ mọi giáo điều, mọi lí thuyết không phù hợp với lòng dân. Chỉ thực hiện điều gì mà con tim cảm nhận là có ích cho dân, cho nước.

6. Vững tin vào sự mở cửa thông thoáng trong quan hệ quốc tế. Việc hội nhập quốc tế, việc từ bỏ tham vọng đấu tranh giải phóng loài người theo kiểu Lê Nin phải dứt khoát và thành thực. Hội nhập và làm bạn với toàn thế giới chỉ có lợi chứ không có hại gì hết. Sự bế quan tỏa cảng, sự cảnh giác chống người nước ngoài, việc kì thị chủng tộc đều là biểu hiện của chế độ lạc hậu, lỗi thời.

7. Tìm cách xoá bỏ tất cả những hình thức bạo lực trong đời sống chính trị xã hội. Thay những cuộc hội nghị vô bổ bằng những điều tra xã hội học, những trao đổi ý kiến thẳng thắn trên các phương tiện thông tin đại chúng, đặc biệt là các quan chức phải đàm thoại thường xuyên trên mạng với cánh trẻ.

Rút từ bút kí Thời hội nhập