Căng thẳng Manila - Đài Bắc: Biển Đông thêm nóng

Đọc bài này để hiểu tính phức tạp của vấn đề vì vùng đặc quyền kinh tế của hai nước nằm chồng chéo lên nhau, nên khi hữu sự rất khó phân giải. BTBS

Thanh Phương

Vụ lính tuần duyên Philippines bắn chết một thuyền viên tàu đánh cá Đài Loan vào hôm 09/05/2013 vừa qua, tiếp tục gây căng thẳng quan hệ giữa Đài Bắc với Manila, khiến cho tranh chấp chủ quyền lãnh hải trên Biển Đông thêm gay gắt.

Vụ lính tuần duyên Philippines bắn vào tàu đánh cá Quảng Đại Hưng số 28 của Đài Loan, khiến một thuyền viên của tàu này thiệt mạng ngày 09/05 đã gây phẫn nộ dư luận Đài Loan, đến mức chính quyền Đài Bắc đã loan báo nhiều biện pháp trừng phạt kinh tế đối với Manila.
Hôm qua, 21/05/2013, Đài Loan đã công bố các dữ liệu từ vệ tinh về hành trình của chiếc tàu đánh cá bị trúng đạn của lính tuần duyên Philippines, để qua đó bác bỏ lời cáo buộc của Manila rằng chiếc tàu này đã xâm nhập lãnh hải Philipines.
Theo lời một lãnh đạo Cục Ngư nghiệp Đài Loan, các dữ liệu vệ tinh cho thấy con tàu đang ở vị trí 122 độ 55 phút kinh đông và 19 độ 59 phút vĩ bắc khi bị bắn vào lúc 10h12 ngày 09/05. Tuy nhiên, vùng đặc quyền kinh tế mà Đài Loan và Philippines tuyên bố nằm chồng lên nhau.
Về phía lực lượng tuần duyên Philippines thì vẫn khẳng định là chiếc tàu cá Đài Loan đã xâm nhập vào vùng lãnh hải Philippines và đã định đâm vào tàu của họ, nên họ buộc phải nổ súng.
Hôm thứ hai vừa qua, Bộ trưởng Tư pháp Philippines Leila de Lima cho biết là một êkíp của Cục Điều tra Quốc gia sẽ đến Đài Loan để xem xét chiếc tàu đánh cá trúng đạn và thẩm vấn những thuyền viên khác. Bà De Lima tuyên bố là các nhà điều tra Đài Loan cũng sẽ được tiếp cận các bằng chứng liên quan đến vụ này.
Mặc dù tổng thống Philippines Benigno Aquino đã xin lỗi với tư cách cá nhân vụ bắn tàu cá Đài Loan, nhưng tổng thống Mã Anh Cửu không chấp nhận lời xin lỗi đó và vẫn loan báo các biện pháp trừng phạt Manila. Các biện pháp này bao gồm việc cấm tuyển dụng thêm công nhân Philippines, cấm du khách Đài Loan đến Philippines, triệu hồi nhân vật coi như là đại sứ Đài Loan ở Manila và mở cuộc tập trận ngay tại vùng biển đang tranh chấp với Philippines.
Cho tới nay, Đài Bắc vẫn đòi Manila phải có lời xin lỗi chính thức nhân danh chính phủ, bồi thường cho gia đình nạn nhân và bắt giữ kẻ nổ súng. Vấn đề là Philippines không thể xin lỗi Đài Loan với tư cách chính phủ được, bởi Manila chỉ công nhận Bắc Kinh, chứ không có quan hệ ngoại giao chính thức với Đài Bắc. Mặt khác, xin lỗi chính thức Đài Loan thì chẳng khác gì công nhận chủ quyền của Đài Bắc trên khu vực mà vùng đặc quyền kinh tế của hai nước nằm chồng lên nhau.
Nhưng nếu Philippinnes vẫn không đáp ứng những yêu cầu của Đài Loan, thì quan hệ giữa hai nước sẽ căng thẳng thêm và không loại trừ khả năng là chính quyền Đài Bắc sẽ thi hành những biện pháp trừng phạt mới, nhất là về mặt kinh tế.
Tuy Philippines và Đài Bắc không có bang giao chính thức, nhưng quan hệ kinh tế và thương mại giữa hai nước đang trên đà phát triển mạnh. Hơn nữa, Đài Loan là quốc gia đứng hàng thứ tư về số tiền mà người lao động Philippines gởi về nước ( 168 triệu đôla năm 2012 ).
Căng thẳng với Đài Loan trong lúc này lại càng bất lợi cho Philippines giữa lúc Manila đang tập trung đối phó với Trung Quốc, nhất là sau khi nước này đệ đơn kiện Bắc Kinh ra trước tòa án Liên hiệp quốc về bản đồ đường lưỡi bò.