Đổi tiền, tin đồn hay sự thật?

tuần lễ vừa qua tin đồn trong dân chúng cho rằng sẽ có cuộc đổi tiền sắp tới đã buộc Ngân hàng Nhà Nước phải chính thức lên tiếng xác nhận không bao giờ có chuyện đổi tiền ít nhất trong lúc này. Bên cạnh đó Bộ công an cũng chỉ thị điều tra chú ý nguồn tin đồn này để xử lý. Mặc Lâm tìm hiểu thêm chi tiết.

Đổi tiền theo kiểu CHXHCNVN

Tính cho tới nay Việt Nam đã có tổng cộng 5 lần đổi tiền, hai lần tại miền Bắc và ba lần tại miền Nam. Tại miền Bắc qua hai lần đổi tiền hầu như không có một cú sốc mạnh mẽ nào trong xã hội vì tình trạng phôi thai của nhà nước Việt Nam Dân Chủ Cộng Hòa dẫn tới việc thành lập Ngân hàng Nhà nước năm 1951. Đồng tiền mới này thay thế cho giấy bạc tài chánh trước đó với tỷ giá 1 đồng năm 1951 bằng 100 đồng của năm 1946.

Lần đổi tiền thứ hai xảy ra vào năm 1959, lần này tỷ giá tăng gấp 10 lần. 1 đồng của năm 1959 bằng 1.000 của năm 1951. Hai cuộc đổi tiền này cho thấy sự xuống giá của đồng bạc năm 1946 chỉ trong vòng 13 năm đã bị NHNN làm mất giá trị hoán đổi 1.000 lần.

Cho tới năm 1975 thì cuộc đổi tiền theo một mục đích khác: Thủ tiêu đồng tiền miền Nam Việt Nam. Tuy nhiên đồng tiền mới lại có tình trạng phân chia vị trí địa lý rất khó hiểu. Khi Việt Nam đã hoàn toàn thống nhất nhưng từ Quảng Nam - Đà Nẵng trở vào, tờ 500 đồng miền Nam có tỷ giá bằng 1 đồng tiền giải phóng trong khi đó từ Quảng Nam - Đà Nẵng trở ra Bắc thì 1.000 đồng tiền miền Nam lại chỉ bằng 3 đồng tiền giải phóng.

Rất nhiều gia đình không còn nhiều tiền để mà đổi vì hai lần trước hạn mức số tiền được đổi đã cào bằng tài sản tiền mặt của mọi người gần như bằng nhau. Kinh nghiệm đã buộc người dân mua vàng để dành khi cần đến. Đồng tiền do vậy không còn lưu hành nhiều trong nền kinh tế

Có lẽ mục đích phân chia địa lý này nhằm mở đường cho lần đổi tiền thứ 3 vào ba năm sau nhằm mục tiêu tấn công tư sản mà danh xưng chính thức là “cải tạo công thương nghiệp” ở miền Nam. Lần đổi tiền thứ hai đã đảo lộn toàn xã hội, không biết bao nhiêu gia đình tan nát bởi lần đổi tiền này để đến khi cuộc đổi tiền lần thứ ba xảy ra vào năm 1985 thì mọi sự không còn lạ lùng với người dân nữa.

Tiền thời Việt Nam Cộng Hòa (1966). RFA file

Rất nhiều gia đình không còn nhiều tiền để mà đổi vì hai lần trước hạn mức số tiền được đổi đã cào bằng tài sản tiền mặt của mọi người gần như bằng nhau. Kinh nghiệm đã buộc người dân mua vàng để dành khi cần đến. Đồng tiền do vậy không còn lưu hành nhiều trong nền kinh tế để nhiều năm sau đó cả nước chìm vào khủng hoảng kinh tế dẫn đến việc đổi mới để sống còn.

Bây giờ là năm 2013, hai mươi tám năm sau lần đồi tiền thứ ba tại Miền Nam lại rộ lên tin đổi tiền và tin đồn ấy râm ran lúc mạnh lúc yếu nhưng không hề tắt.

Trong khi NHNN tiếp tục tiến hành đấu giá vàng cho các ngân hàng thương mại thì nhiều người nhận xét rằng, một lượng lớn vàng đang còn nằm kín đáo trong tư gia của các nhân vật cộm cán nhà nước. Vàng tỏ ra an toàn để cất vì không ai dại dột cất tài sản hối lộ do tham nhũng bằng tiền đồng VN. Nếu tiền được đổi một lần nữa thì vẫn không chạm được tới gia sản khổng lồ của họ khi đã chuyển thành vàng khối.
Kinh tế Việt Nam đang trượt dài trong nhiều quý và điều này dù muốn hay không cũng tấn công lòng tin của người có tiền. Những đồng tiền lương thiện sẽ được đem ra mua vàng là điều hiển nhiên trong lúc này. Người dân cho rằng nhà nước có nói gì thì cũng không cản được sự mất tin tưởng của họ vì họ nhớ rất rõ, những lần đổi tiền sau năm 1975 không lần nào mà nhà nước không tuyên bố đó là tin đồn thất thiệt nhằm gây hoang mang trong dân chúng.
Những lời trấn an đè bẹp sự thật ấy đã làm mất niềm tin của dân chúng vì vậy không thể nói tại sao họ không tin lần này sẽ không có đổi tiền.