Tin Biển Đông – 15/07/2020
Khu trục hạm USS Ralph Johnson hoạt động tại Trường Sa
Ngày 14 tháng 7, tại khu vực Biển Đông, khu trục hạm có tên lửa dẫn đường USS Ralph Johnson của Hải quân Hoa Kỳ tiến hành hoạt động trong khuôn khổ chiến dịch tự do hàng hải tại quần đảo Trường Sa ở Biển Đông.
Bộ phận Quan hệ Công chúng của Hạm đội Thái Bình Dương của Hải quân Hoa Kỳ cho biết như vừa nêu. Theo đó chiến dịch tự do hàng hải (FONOP) nhằm bảo đảm quyền tự do sử dụng vùng biển theo luật pháp quốc tế trước những hạn chế thách thức hoạt động đi qua vô hại do những áp đặt bởi Trung Quốc, Đài Loan và Việt Nam.
Phía Hoa Kỳ cho rằng những tuyên bố phi pháp tại Biển Đông đe dọa quyền tự do trên biển, trong đó có các quyền tự do hàng hải và hàng không, tự do giao thương không bị gián đoạn, và quyền tự do về các cơ hội kinh tế cho các quốc gia ven Biển Đông.
Hoa Kỳ thách thức những tuyên bố chủ quyền quá đáng khắp nơi trên thế giới bất chấp đó là của nước nào. Cộng đồng quốc tế có vai trò lâu nay là duy trì quyền tự do trên biển. Đây là quyền vô cùng quan trọng đối với an ninh, ổn định và thịnh vượng cho toàn cầu.
Tin từ Hạm đội Thái Bình Dương còn nêu rõ các lực lượng của Hoa Kỳ tiếp tục hoạt động tại Biển Đông trên cơ sở hằng ngày như đã từng diễn ra suốt hơn một thế kỷ qua.
Hạm đội 7 của Hoa Kỳ tiến hành chiến dịch bố trí hải quân tiến công nhằm hỗ trợ cho quyền lợi quốc gia Hoa Kỳ tại khu vực hoạt động Ấn Độ- Thái Bình Dương. Hạm đội 7 có số lượng tàu lớn nhất của Hải quân Mỹ, tương tác với 35 quốc gia biển khác để thiết lập quan hệ đối tác nhằm giữ vững an ninh hàng hải, tăng cường ổn định và ngăn ngừa xung đột.
Biển Đông: Mỹ giáng đòn mạnh
khi bác bỏ yêu sách chủ quyền của Trung Quốc
Mai Vân
Đúng 4 năm sau ngày Tòa Trọng Tài Thường Trực La Haye ra phán quyết phủ nhận tính chất pháp lý của “đường lưỡi bò” Trung Quốc trên Biển Đông, ngày 13/07/2020, ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo chính thức công bố bản “Lập trường của Hoa Kỳ về các yêu sách biển tại Biển Đông” ( U.S. Position on Maritime Claims in the South China Sea ).
Đây là một động thái được giới phân tích đồng loạt đánh giá là thể hiện một chuyển biến có ý nghĩa quan trọng trong cách mà Mỹ chống lại các hành động bành trướng của Trung Quốc ở Biển Đông.
Theo hãng tin Mỹ AP ngày 14/07, chính quyền của tổng thống Trump đã leo thang đáng kể trong các hành động chống lại Trung Quốc “bằng cách xoáy thẳng vào một trong những vấn đề khu vực nhạy cảm nhất đang chia rẽ hai bên và bác bỏ hầu như là toàn bộ các yêu sách chủ quyền quan trọng của Bắc Kinh ở Biển Đông”.
Đối với AP, Hoa Kỳ đã trình bày quyết định của mình như là một nỗ lực dùng luật pháp quốc tế để kềm chế các hành động ngày càng hung hăng của Trung Quốc trong khu vực.
Vào cùng ngày, đài truyền hình Mỹ CNN cũng nhận định rằng đây là “bước leo thang mới nhất” trong cuộc đọ sức giữa Washington và Bắc Kinh và tuyên bố của ngoại trưởng Mỹ là một động thái “bác bỏ chính thức ‘đa số’ các đòi hỏi chủ quyền trên biển của Trung Quốc tại Biển Đông”.
Mỹ không còn lo ngại chung chung
Các nhà phân tích tình hình Biển Đông đều cho rằng, so với trước đây, lập trường được tuyên bố của Mỹ về Biển Đông đã thay đổi rất đáng kể theo chiều hướng cứng rắn và rõ ràng hơn.
Theo AP, nếu trước đây, chính sách của Mỹ là nhấn mạnh chung chung rằng tranh chấp giữa Trung Quốc với các láng giềng Biển Đông cần được giải quyết hòa bình trên cơ sở phán quyết của cơ chế trọng tài được Liên Hiệp Quốc bảo trợ, thì trong bản tuyên bố hôm 13/07, ngoại trưởng Pompeo xác định rằng Mỹ xem tất cả các yêu sách của Trung Quốc đối với các vùng biển bên ngoài hải phận được quốc tế công nhận đều bất hợp pháp.
Mỹ chống việc Bắc Kinh áp đặt luật của kẻ mạnh
AP nêu bật lời khẳng định của ngoại trưởng Mỹ: “Thế giới sẽ không cho phép Bắc Kinh xem Biển Đông như đế chế hàng hải của họ”, kèm theo lời cam kết: “Nước Mỹ sẽ sát cánh với các đồng minh và đối tác ở Đông Nam Á để bảo vệ các quyền chủ quyền của các nước này đối với các nguồn tài nguyên trên biển, phù hợp với các quyền và các nghĩa vụ của họ chiếu theo luật quốc tế”.
Trong một thông điệp cứng rắn đối với Trung Quốc, ông Pompeo còn nhấn mạnh rằng Mỹ luôn “sát cánh bên cạnh cộng đồng quốc tế trong việc bảo vệ tự do hàng hải và tôn trong chủ quyền, bác bỏ mọi nỗ lực áp đặt ‘luật kẻ mạnh’, ở Biển Đông hay vùng rộng lớn hơn ở bên ngoài.”
Đối với AP, dù Hoa Kỳ vẫn tiếp tục giữ thế trung lập trong các tranh chấp lãnh thổ, nhưng thông báo của ngoại trưởng Pompeo có nghĩa là trên thực tế chính quyền Mỹ sẽ ủng hộ Brunei, Indonesia, Malaysia, Philippines và Việt Nam, các nước đang bị Trung Quốc tranh chấp chủ quyền trên Biển Đông.
Hãng tin Mỹ đã nêu bật một số đòi hỏi cụ thể của Trung Quốc bị Hoa Kỳ coi là không thể chấp nhận được vì hoàn toàn phi pháp, như các yêu sách về nguồn cá và nguồn năng lượng tiềm tàng ở vùng Bãi Scarborough, Vành Khăn (Mischief Reef) hay Bãi Cỏ Mây (Second Thomas Shoal) thuộc chủ quyền Philippines.
Mọi hành vi sách nhiễu của Trung Quốc tại Bãi Tư Chính đều phi pháp
Ngoài ra, đối với Mỹ, trên mặt pháp lý, Trung Quốc cũng không có quyền đòi chủ quyền tại các khu vực như bãi ngầm James Shoal gần Malaysia, vùng biển quanh bãi Tư Chính ngoài khơi Việt Nam, cụm bãi cạn Luconia Shoals ngoài khơi Malaysia, vùng đặc quyền kinh tế của Brunei và vùng biển Natuna Besar ngoài khơi Indonesia.
Mỹ sẽ xem mọi hành vi của Trung Quốc nhằm sách nhiễu tàu cá hay cản trở việc khai thác dầu khí của nước khác ở các vùng này là hành động phi pháp.
Trả lời CNN, chuyên gia Gregory Poling, giám đốc cơ quan Sáng Kiến Minh Bạch Hàng Hải Châu Á AMTI thuộc Trung Tâm Nghiên Cứu Chiến Lược Quốc Tế CSIS tại Washington đã đánh giá rằng tuyên bố của ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo rất có ý nghĩa.
Theo ông: “Điều cơ bản mà Mỹ xác định là vẫn tiếp tục đứng trung lập trên vấn đề ai có đảo, đá nào ở Biển Đông, nhưng Mỹ sẽ không còn im lặng trước các đòi hỏi phi pháp của Trung Quốc trên các vùng biển”, trái với thái độ khá “kín đáo” trên vấn đề này trước đây.
Đối với chuyên gia Poling: “Mỹ đã nói rõ ràng rằng hành động của Trung Quốc là phi pháp, chứ không chỉ là gây bất ổn định hay không hữu ích, mà là phi pháp. Điều này sẽ tốt cho các đối tác của Mỹ như Việt Nam và Philippines và cũng sẽ gây sức ép lên các quốc gia khác, như các nước Châu Âu chẳng hạn, để họ phải lên tiếng”.
Đối với chuyên gia tên tuổi về Biển Đông này thì dĩ nhiên “nhiều điều còn tùy thuộc” vào việc Mỹ sẽ hành động như thế nào tiếp theo thông báo của ngoại trưởng Pompeo, nhưng rõ ràng là tuyên bố lập trường của Mỹ về Biển Đông ngày 13/07 là một “đòn” mạnh trên mặt ngoại giao.
Căng thẳng Mỹ – Trung ở Biển Đông :
Một sự leo thang nguy hiểm
Minh Anh
Từ nhiều năm gần đây, Hoa Kỳ và Trung Quốc đối đầu nhau hầu như trên mọi lãnh vực : Từ thương mại, công nghệ cho đến dịch Covid-19, rồi cả vấn đề Hồng Kông. Căng thẳng lên đến đỉnh điểm khi cả hai nước mở các cuộc tập trận quy mô lớn tại Biển Đông gần như cùng một lúc. Giới chuyên gia lo ngại chỉ một nước cờ sai, các hành động của Mỹ trong khu vực có nguy cơ làm gia tăng nguy cơ va chạm giữa hai nước trên vùng Biển Đông.
Ngày 13/07/2020, ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo đã lên án những đòi hỏi chủ quyền của Bắc Kinh trên Biển Đông là « hoàn toàn bất hợp pháp ». Ông tuyên bố « thế giới sẽ không cho phép Bắc Kinh quản lý Biển Đông như là một đế chế hàng hải của mình » và Hoa Kỳ « ủng hộ các nước đồng minh cũng như các đối tác Đông Nam Á trong việc bảo vệ quyền chủ quyền lãnh thổ về nguồn tài nguyên biển, phù hợp với quyền và nghĩa vụ các nước theo luật định quốc tế ».
Từ gần 30 năm qua, Trung Quốc vẫn theo đuổi chính sách bành trướng quân sự trên Biển Đông bằng chiến thuật gậm nhấm dần và từng cú một, đặt thế giới trước sự đã rồi, cũng như bằng hành động gây bất ổn thường trực, theo như nhận xét của chuyên gia Sophie Boisseau de Rocher, Trung tâm châu Á, Viện Quan Hệ Quốc Tế Pháp (IFRI), với tờ Ouest-France.
Tuy nhiên, với những phát biểu trên của ngoại trưởng Mỹ, giới chuyên gia có cùng một nhận xét : Sau một thời gian dài có thái độ mập mờ, Hoa Kỳ lần đầu tiên bày tỏ rõ ràng hơn lập trường của mình, phản đối chính sách « đường lưỡi bò 9 đoạn » hòng độc chiếm Biển Đông của Trung Quốc, cũng như các chiến dịch dọa dẫm của nước này để kiểm soát toàn bộ khu vực lãnh hải rộng gần 3,5 triệu km2, được cho là giầu nguồn khí đốt và tài nguyên biển.
Để bảo vệ tính chính đáng siêu cường thế giới và các đồng minh ưu tiên trong khu vực, Washington lần đầu tiên đã cho triển khai hai chiếc hàng không mẫu hạm cùng một lúc để tập trận trong khuôn khổ chiến lược Ấn Độ – Thái Bình Dương « tự do và mở rộng » hồi đầu tháng 7/2020. Cùng thời điểm, Bắc Kinh cũng cho tiến hành tập trận quy mô lớn quanh khu vực quần đảo Hoàng Sa.
Chỉ có điều trong bầu không khí quân sự kịch phát này, cả Tập Cận Bình lẫn Donald Trump đều không muốn mất sĩ diện. « Nếu không có những kênh liên lạc hiệu quả giữa các nhà lãnh đạo trong vấn đề này, tình hình dễ dàng trở nên ngoài tầm kiểm soát », như cảnh báo của ông Zheng Yongnian, giám đốc Viện Đông Á trường Đại học Quốc gia Singapore với trang mạng Bloomberg.
Trong một phân tích, Eurasia Group đánh giá rằng nguy cơ xảy ra một vụ va chạm trên Biển Đông dẫn đến một sự bế tắc ngoại giao quan trọng là rất lớn, bởi vì « việc hạ nhiệt căng thẳng sẽ còn phức tạp hơn do các mối quan hệ đã bị xấu đi ».
Về điểm này, khi trả lời RFI Tiếng Việt, chuyên gia Mathieu Duchatel nhận định đối đầu trực diện giữa Mỹ và Trung Quốc ở Biển Đông tuy ít có khả năng, nhưng nguy cơ Trung Quốc gây hấn với đồng minh của Mỹ như Úc chẳng hạn là điều có thể. Khi đó, « hải quân Mỹ sẽ làm gì ? Úc phải làm thế nào ? Các nước khác phải phản ứng ra sao ? » Đây mới chính là những câu hỏi lớn.
Cuối cùng, giới chuyên gia lưu ý, trong hồ sơ này, các chiến dịch « kềm chế» Trung Quốc chỉ sẽ có hiệu quả khi Hoa Kỳ ủng hộ thật sự các nước trong khu vực có tranh chấp lãnh hải với Bắc Kinh, để tìm ra những phương cách gây áp lực nhiều hơn đối với Trung Quốc.
Lời lẽ kiên quyết của Mỹ đối với Trung Quốc về hồ sơ Biển Đông rất được các nước có liên quan hoan nghênh. Câu hỏi đáng quan tâm nhất : Thái độ cứng rắn này của Mỹ sẽ kéo dài được bao lâu, hay là sẽ dần biến mất cùng với năm tháng, như bao hồ sơ quốc tế khác ?
Mỹ: ‘Còn chỗ để trừng phạt Trung Quốc
về vấn đề Biển Đông’
Nhà ngoại giao hàng đầu của Hoa Kỳ đặc trách các vấn đề Đông Á hôm 14/7 cảnh báo rằng Washington có thể áp đặt cấm vận và trừng phạt các quan chức hay doanh nghiệp Trung Quốc có liên quan đến các hành động sử dụng vũ lực ở Biển Đông sau khi Hoa Kỳ tuyên bố sẽ có lập trường cứng rắn hơn đối với các yêu sách chủ quyền của Bắc Kinh ở Biển Đông.
Trả lời một tổ chức tư vấn chính sách ở Washington, về liệu Hoa Kỳ có đáp ứng các hành động của Trung Quốc ở Biển Đông bằng các biện pháp cấm vận hay không, ông David Stilwell, trợ lý bộ trưởng ngoại giao đặc trách các vấn đề Đông Á, nói:
“Chúng tôi không loại trừ bất cứ biện pháp nào… vẫn còn rộng chỗ cho cấm vận. Đấy là thứ ngôn ngữ mà người Trung Quốc hiểu – các hành động cụ thể và rõ ràng”.
Ông Stilwell lên tiếng một ngày sau khi Washington bác bỏ các tuyên bố chủ quyền của Trung Quốc đối với các nguồn tài nguyên trong hầu hết Biển Đông là “hoàn toàn bất hợp pháp”.
Washington từ lâu vẫn chống đối các yêu sách lãnh thổ quá đáng của Trung Quốc ở Biển Đông, và để thể hiện tự do hàng hải, gửi tàu chiến thường xuyên qua lại tuyến đường biển chiến lược, nơi khoảng 3 nghìn tỷ đô la hàng hóa được vận chuyển mỗi năm.
Nhưng thông báo hôm Thứ Hai 13/7 là lần đầu tiên Mỹ lên án hành động của Trung Quốc là ‘bất hợp pháp’.
Ông Greg Poling, một chuyên gia về Biển Đông của CSIS, Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế ở Washington, nói tuyên bố cho rằng hành động của Trung Quốc là bất hợp pháp đã mở đường cho một phản ứng cứng rắn hơn từ Hoa Kỳ, như thông qua lệnh trừng phạt, có thể dẫn đến các hoạt động để khẳng định sự hiện diện của hải quân Hoa Kỳ.
Ông Triệu Lập Kiên, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc lên án động thái của Hoa Kỳ, nói rằng đây là một hành động vô trách nhiệm, có thể phá hoại hòa bình và tình trạng ổn định khu vực.
Thứ Ba 14/7. một tàu khu trục của Hải quân Hoa Kỳ đã thực hiện hoạt động bảo vệ tự do hàng hải gần quần đảo Trường Sa, quân đội cho biết.
Ông Stilwell nói lập trường cứng rắn hơn của Hoa Kỳ có nghĩa là Mỹ không còn tuyên bố trung lập trong các vấn đề Biển Đông. Ông nói:
“Khi Trung Quốc kéo giàn khoan tới cắm trong các vùng biển của Việt Nam hay của Malaysia, chúng tôi có thể ra một tuyên bố rõ rệt”, ông nói.
Ông Stilwell đặc biệt cảnh cáo các hoạt động của Trung Quốc tại bãi cạn Scarborough, một tuyến đường biển chiến lược cách bờ biển Philippines 200 km mà Manila tuyên bố thuộc chủ quyền của mình, nhưng đã bị Trung Quốc chiếm giữ từ năm 2012.
Ông nói bất kỳ động thái nào của Trung Quốc để chiếm đóng, mở rộng hoặc quân sự hóa bãi cạn Scarborough sẽ là một động thái nguy hiểm … gây hậu quả nghiêm trọng và lâu dài cho mối quan hệ Mỹ- Trung, cũng như cho quan hệ của Trung Quốc với toàn khu vực.”
Biển Đông:
Mỹ có thể trừng phạt các quan chức Trung Quốc
Thụy My
Một quan chức cao cấp Mỹ hôm qua, 4/07/2020, cho biết Hoa Kỳ có thể sẽ trừng phạt các quan chức Trung Quốc vì cách hành xử phi pháp tại Biển Đông. Cũng hôm qua, một khu trục hạm Mỹ đã tiến hành tuần tra vì tự do hàng hải tại quần đảo Trường Sa.
Theo kênh truyền hình Mỹ CNBC, ông David Stilwell, trợ lý ngoại trưởng Mỹ về Đông Á và Thái Bình Dương, đã tuyên bố như trên trong cuộc hội thảo thường niên về Biển Đông tại Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược Quốc tế (CSIS). Ông nhận định Bắc Kinh ngày càng tăng cường yêu sách và cưỡng bức bất kỳ ở đâu.
Theo ông Stilwell, bản chất Trung Quốc không thể chấp nhận một thế giới đa phương với các quyền tự do căn bản và sự chọn lựa của lương tâm. Quan chức Mỹ nhấn mạnh « việc Hoa Kỳ can dự vào khu vực chỉ đơn giản nhằm thực thi pháp luật hiện hành, và lẽ ra việc này đã phải được làm từ lâu ».
Tuyên bố trên đây được đưa ra sau khi ngoại trưởng Mike Pompeo công bố lập trường chính thức của Hoa Kỳ, khẳng định các yêu sách của Trung Quốc ở Biển Đông là “bất hợp pháp”. Ông Pompeo tố cáo « chiến dịch bắt nạt kiểu găng-tơ » của Trung Quốc, cho biết Hoa Kỳ sẽ tăng cường sự hiện diện trong khu vực, nhấn mạnh « thế giới sẽ không cho phép Bắc Kinh coi Biển Đông như đế chế hàng hải của mình ».
Sau tuyên bố quan trọng này, Hải quân Hoa Kỳ tiếp tục thách thức Trung Quốc, loan báo khu trục hạm USS Ralph Johnson đang tuần tra ở quần đảo Trường Sa, do « các yêu sách chủ quyền biển bất hợp pháp và quá đáng là mối đe dọa nghiêm trọng cho tự do hàng hải ».
Các chuyên gia nhận định đây là bước ngoặt lớn trong chính sách của Hoa Kỳ về Biển Đông, vì nếu trước đây Washington chỉ trích Bắc Kinh về cung cách hành xử, thì nay đã bác bỏ hẳn các yêu sách của Trung Quốc. Có ý kiến cho rằng đây là cơ hội để Việt Nam kiện Trung Quốc ra trước tòa án quốc tế. Tuy nhiên đến nay Việt Nam cũng như các nước ASEAN vẫn giữ thái độ thận trọng.
Cựu ngoại trưởng Philippines, Albert del Rosario hôm qua cổ vũ công dân các nước Việt Nam, Malaysia, Indonesia và Brunei cùng kiện ra trước Tòa án Hình sự Quốc tế (ICC) về các hành động hủy hoại môi trường ở Biển Đông.
Nhận xét
Đăng nhận xét