Trung Quốc có thể mượn cớ tàu Mỹ để lập vùng nhận dạng phòng không

Bắc Kinh được dự đoán sẽ có những phản ứng quyết liệt hơn đối với các chuyến tuần tra tiếp theo của Mỹ ở Biển Đông.

• Trung Quốc điều tàu tên lửa bám tàu Mỹ ở Biển Đông  /  Vì sao Mỹ chọn tuần tra gần đá Vành Khăn và Subi

Tàu khu trục tên lửa USS Lassen của Mỹ hoạt động trên biển. Ảnh: US Navy

Ngày 27/10, sau khi Mỹ điều một tàu chiến đi vào khu vực 12 hải lý quanh đảo nhân tạo mà Trung Quốc bồi đắp phi pháp ở Biển Đông, Bắc Kinh tuyên bố sẽ sử dụng "các biện pháp cần thiết" để bảo vệ cái mà họ gọi là "chủ quyền" trước động thái "đe dọa hòa bình và ổn định" ở châu Á của Mỹ, theo CCTV.

Theo giới phân tích, chiến dịch tuần tra này của Mỹ là một hành động vỗ mặt đối với Trung Quốc, bởi nó diễn ra ngay trước thềm các cuộc gặp đa phương có sự tham dự của Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình và Tổng thống Mỹ Obama, trong đó có Diễn đàn Hợp tác Kinh tế châu Á -Thái Bình Dương ở thủ đô Philippines tháng tới.

Ông Rory Medcalf, hiệu trưởng Trường An ninh Quốc gia thuộc Đại học Quốc gia Australia, cho rằng chiến dịch tuần tra Biển Đông của Mỹ là một "lời cảnh báo Trung Quốc đừng quá đáng khi tỏ thái độ cho thấy Mỹ không được chào đón ở Biển Đông".

Ian Storey, chuyên gia về Biển Đông tại Viện Nghiên cứu Đông Nam Á, nói rằng vấn đề đặt ra hiện nay là Bắc Kinh sẽ đáp trả thế nào với những cuộc tuần tra trong lương lai của Mỹ. "Trung Quốc chắc chắn sẽ phản ứng, bởi họ không thể khoanh tay. Những người theo chủ nghĩa dân tộc ở Trung Quốc tin rằng chính phủ sẽ có biện pháp đáp trả mạnh mẽ", ông nói.

Ở Bắc Kinh, cựu chuẩn đô đốc Yang Yi, một chuyên gia tại Viện Nghiên cứu Chiến lược Quốc gia thuộc Đại học Quốc phòng Trung Quốc cho rằng hoạt động tuần tra của Mỹ sẽ thúc đẩy Bắc Kinh xúc tiến xây dựng trên đảo nhân tạo, thậm chí quân sự hóa chúng và tiến tới thiết lập vùng nhận diện phòng không (ADIZ) ở Biển Đông.

"Nếu hoạt động tuần tra này diễn ra thường xuyên, xung đột quân sự trong khu vực là không tránh khỏi, và Mỹ chính là bên bắt đầu", cựu sĩ quan hải quân Trung Quốc này nói.

Theo ông Yang, thời gian tới, Trung Quốc có thể sử dụng lực lượng hải cảnh, hay thậm chí là tàu hải quân, để phong tỏa, ngăn chặn tàu chiến Mỹ tiến vào khu vực 12 hải lý quanh các đảo nhân tạo phi pháp.

Nếu Trung Quốc áp dụng biện pháp này, nguy cơ nổ ra đụng độ quân sự là rất cao, có thể leo thang thành xung đột vũ trang trên Biển Đông, không có lợi cho hòa bình, ổn định trong khu vực và cho chính lợi ích của Mỹ, Trung Quốc, theo Yang.

Bởi vậy, Trung Quốc có thể chọn cách phản ứng mà không thách thức trực tiếp với tàu Mỹ, bằng cách đẩy nhanh quân sự hóa các đảo nhân tạo phi pháp, triển khai thêm lực lượng, bao gồm cả máy bay chiến đấu, tới các vị trí này, tạo tiền đề thiết lập vùng nhận diện phòng không bao trùm lên Biển Đông, ông Malcolm David, phó giáo sư về quan hệ Trung Quốc - phương Tây ở Đại Học Bond, Australia, cảnh báo.

"Quả bóng sau đó sẽ được đẩy sang phần sân của Mỹ", ông David nói. "Nỗ lực của Trung Quốc nhằm thực thi ADIZ bao trùm Biển Đông sẽ làm leo thang căng thẳng với các nước láng giềng, và các nước này sẽ gia tăng áp lực để Washington không được thoái lui".

Cùng chung nhận định về khả năng Trung Quốc lập ADIZ ở Biển Đông, ông Roncevert Almond, một luật sư quốc tế và đối tác ở The Wicks Group viết trên tờ Diplomat hôm 20/7 rằng, Trung Quốc có thể tìm cách thay đổi luật quốc tế thông thường nhằm thiết lập ADIZ.

Ông Almond viết rằng, ADIZ không phải là một sự mở rộng chủ quyền trên không phận theo luật quốc tế và không phải là một công cụ để đưa ra yêu sách chủ quyền với vùng lãnh thổ mới hoặc đang có tranh chấp, nhưng Trung Quốc có thể "biến hóa" để gắn ADIZ này với "đường chín đoạn" phi lý mà họ vẽ ra trên Biển Đông.

Bộ Ngoại giao Trung Quốc hồi tháng 5 tuyên bố bảo lưu "quyền thiết lập một vùng nhận diện phòng không bao trùm Biển Đông". Tháng 10/2013, Bắc Kinh bất ngờ tuyên bố thiết lập ADIZ trên biển Hoa Đông, bao trùm nhóm đảo Senkaku/Điếu Ngư đang tranh chấp với Nhật Bản, buộc Mỹ điều máy bay B-52 bay qua để thách thức.

"Những nguy cơ này khiến Mỹ phải xem xét chiến dịch tuần tra rất cẩn thận. Họ phải tính đến việc Trung Quốc sẽ phản ứng như thế nào. Nếu Trung Quốc sử dụng các lực lượng hải cảnh, hải quân để tìm cách ngăn chặn Mỹ tuần tra gần đảo nhân tạo, nguy cơ đụng độ hoặc tồi tệ hơn thế sẽ xảy ra", chuyên gia Storey nhấn mạnh.

Xem thêm: Tuần tra Biển Đông, Mỹ tiến sát điểm tới hạn với Trung Quốc

Trung Quốc xây trái phép các đường băng ở Trường Sa như thế nào (chi tiết). Đồ họa: Tiến Thành

Nguyên Trần