Tin Tổng Hợp – 28/6/21
Mỹ trừng phạt các công ty ở Tân Cương: Giữa kỳ vọng nhân quyền và thực lực kinh tế
Kể từ khi lên nắm quyền, tổng thống Hoa Kỳ Joe Biden chủ trương gây áp lực mạnh với Trung Quốc trong lĩnh vực nhân quyền. Xâm phạm nhân quyền trầm trọng tại vùng Tân Cương, đặc biệt với chính sách hủy diệt có hệ thống sắc tộc Duy Ngô Nhĩ theo đạo Hồi, theo cáo buộc của giới bảo vệ nhân quyền, là hồ sơ nhức nhối hàng đầu.
Ngày 23/06/2021, chính quyền Mỹ ban hành một loạt các biện pháp trừng phạt nhắm vào một số công ty Trung Quốc liên quan đến pin mặt trời hoạt động tại Tân Cương, bị cáo buộc « cưỡng bức lao động ». Đây được coi là loạt trừng phạt đáng kể đầu tiên nhắm vào ngành công nghiệp điện mặt trời của Trung Quốc, vì các xâm phạm nhân quyền. Loạt trừng phạt này cụ thể ra sao ? Đâu là các giới hạn ?
***
1/ Loạt trừng phạt của chính quyền Mỹ đối với các doanh nghiệp bị cáo buộc cưỡng bức lao động ở Tân Cương, Trung Quốc, cách đây ít ngày, có những điểm gì đáng chú ý ?
Hãng tin Pháp AFP nhấn mạnh đến hai mảng chính trong loạt trừng phạt này. Thứ nhất, Nhà Trắng ra lệnh cấm nhập khẩu các sản phẩm của công ty Trung Quốc Hoshine Silicon Industry, với lý do « theo một số nguồn tin đáng tin cậy, (công ty này) đã sử dụng lao động cưỡng bức, để sản xuất các sản phẩm với silicon ». Bộ Thương Mại Mỹ ra một thông báo khác, giới hạn việc xuất khẩu các sản phẩm Mỹ, bao gồm hàng hóa, phần mềm, công nghệ, cho công ty Hoshine và bốn doanh nghiệp khác ở Tân Cương, có hoạt động chính là sản xuất nguyên liệu thô silicon.
Nhà Trắng nêu rõ mục tiêu: «các hành động này cho thấy quyết tâm của chúng ta trong việc buộc Cộng Hòa Nhân Dân Trung Hoa phải trả giá về các hoạt động sử dụng lao động cưỡng bức, ác độc và phi nhân tính». Chính quyền Mỹ nhấn mạnh: «Lao động cưỡng bức được Nhà nước Trung Quốc bảo trợ tại Tân Cương là một nỗi ô nhục với phẩm giá con người, và một ví dụ tiêu biểu của các hoạt động kinh tế vô đạo đức» (1).
« Lao động cưỡng bức » là một phần trong số những hành động tội ác chủ yếu của chính quyền Trung Quốc tại Tân Cương, cùng với các tội ác khác như bắt giam tùy tiện, tra tấn, cưỡng hiếp, giết người không qua xét xử, hủy diệt nền văn hóa bản địa… , nhắm vào sắc tộc Duy Ngô Nhĩ theo đạo Hồi, cũng như một số sắc tộc thiểu số khác, mà Hoa Kỳ cùng nhiều quốc gia phương Tây, và nhiều tổ chức quốc tế lên án từ nhiều năm nay. Trước khi tổng thống Biden lên nắm quyền, chính quyền tiền nhiệm đã có những trừng phạt nhằm vào ngành sản xuất bông, dệt may, linh kiện điện tử, mỹ phẩm…, được sản xuất tại Tân Cương, cùng với lý do sử dụng lao động cưỡng bức, tuy nhiên, đây là lần đầu tiên chính quyền Mỹ có các biện pháp trừng phạt quy mô nhằm vào ngành công nghiệp pin mặt trời tại Tân Cương, vì lý do nhân quyền. Loạt biện pháp ngày 24/06/2021 được nhiều phương tiện truyền thông khẳng định như một bước tiến quan trọng.
2/ Đâu là một số giới hạn chính của loạt trừng phạt Mỹ nhắm vào các doanh nghiệp Trung Quốc liên quan đến pin mặt trời ?
Ngay sau khi chính quyền Biden thông báo loạt trừng phạt nói trên, nhà phân tích Benjamin Salisbury, công ty tư vấn về thị trường vốn Height Capital Markets, có trụ sở tại Washington, nhận định với hãng tin Bloomberg, rằng quyết định của chính phủ Mỹ sẽ « không có tác động lớn » đối với các hàng hóa nhập khẩu vào Mỹ trong lĩnh vực này, đây là « một đòn tấn công đầu tiên, đáng kể, nhưng có ý nghĩa chừng mực của chính quyền Biden » (« US blocks some solar materials made in China’s Xinjiang region », Bloomberg, ngày 23/06/2021). Đòn tấn công được đánh giá là « chừng mực », nhưng theo Philip Shen, một nhà phân tích cấp cao của ngân hàng đầu tư Roth Capital Partners, việc hạn chế nhập khẩu này có thể có sẽ có « tác động tiêu cực đáng kể đến toàn bộ ngành năng lượng mặt trời của Hoa Kỳ » (Hoshine Silicon Industry, công ty vừa bị trừng phạt, đứng đầu thế giới về nguyên liệu silicon cho pin mặt trời, với sản lượng 800.000 tấn/năm).
Trên thực tế, trong hiện tại, chính quyền Biden khó có khả năng đưa ra các biện pháp mạnh hơn. Khó khăn chính và cũng là giới hạn lớn được giới quan sát chú ý đầu tiên là việc trừng phạt một cách triệt để các công ty Trung Quốc có liên quan trực tiếp gây trở ngại rất lớn cho chiến lược phát triển mạnh điện mặt trời của chính quyền Biden, một trụ cột trong chủ trương nhanh chóng chuyển sang nền kinh tế xanh (2).
Trong hiện tại, ngành điện mặt trời thế giới phụ thuộc rất nhiều vào Trung Quốc. Trung Quốc sản xuất khoảng 70% tấm pin mặt trời toàn cầu. Năng lực sản xuất khổng lồ của Trung Quốc một phần quan trọng dựa vào các nguyên liệu căn bản, mà các doanh nghiệp Trung Quốc có thể khai thác ngay trong nước, trong đó polysilicon là nguyên liệu chính. Theo số liệu của trung tâm nghiên cứu Bernreuter Research (chuyên về polysilicon, và các vật liệu cho pin mặt trời), Trung Quốc chiếm đến 80% sản lượng polysilicon toàn cầu, trong đó riêng vùng Tân Cương sản xuất đến 45% (các vùng còn lại tại Trung Quốc sản xuất 35%).
Khi buộc các doanh nghiệp Trung Quốc phải « trả giá đắt » cho các hành động xâm phạm nhân quyền, chính quyền Mỹ cũng tự đặt mình trước thách thức khổng lồ : làm thế nào để có được nguyên liệu thay thế cho ngành công nghiệp điện mặt trời, với giá cả tương tự.
Trên Le Monde, cựu nghị sĩ Pháp Pierre-Yves Le Borgn’, giảng viên khoa Luật, Học viện Chính trị Paris, cũng nhấn mạnh rằng, việc bảo vệ nhân quyền tại Tân Cương không thể không đi kèm với việc thế giới tiếp tục để bị phụ thuộc nặng nề vào pin mặt trời, cũng như nguyên liệu, linh kiện pin mặt trời của Trung Quốc (cựu nghị sĩ nói trên cũng là người chủ trì dự luật thực thi Thỏa thuận Khí hậu Paris 2015, của Quốc Hội Pháp) (Chine : « Il n’est pas sain que la production mondiale de panneaux solaires ne dépende à ce point d’un seul pays », Le Monde, ngày 15/06/2021).
Để phát triển các ngành công nghiệp mặt trời tại Mỹ độc lập hơn với Trung Quốc không hề dễ. Trong suốt hơn chục năm qua, ngành sản xuất các nguyên liệu cho pin mặt trời, gây ô nhiễm và tốn điện khủng khiếp, đã là điều mà Hoa Kỳ và đa số các nước phương Tây không muốn đảm nhận (một phần quan trọng trong « thế mạnh » của vùng Tân Cương cho đến nay là than đá, vốn là loại nhiên liệu bị lên án là gây ô nhiễm số một). Ông Matthew P. Funaiole, một chuyên gia về chính sách năng lượng Trung Quốc, Center for Strategic and International Studies (CSIS), trong một phân tích cuối tháng trước, cũng nhấn mạnh đến mối liên hệ mật thiết giữa tập đoàn năng lượng xanh của Trung Quốc GCL-Poly (có trụ sở tại Hồng Kông) với nước Mỹ, như một trở ngại quan trọng (3).
3/ Khả năng nước Mỹ có thể làm được gì hơn trong lĩnh vực này ?
Kỳ vọng bảo vệ nhân quyền, quyết tâm hướng đến một nền kinh tế xanh (4), không dung dưỡng các hành động xâm phạm nhân quyền trong « chuỗi cung ứng » điện mặt trời, đang trở thành một lợi thế tâm lý quan trọng. Nhưng vấn đề kỳ vọng đó, quyết tâm đó có thể trở thành hiện thực hay không hiện vẫn là câu hỏi lớn để ngỏ.
Khó khăn là chồng chất, nhưng có một điều căn bản là giờ đây, quyết tâm lên án, trừng phạt các doanh nghiệp pin mặt trời của Trung Quốc, do xâm phạm nhân quyền dường như đã trở thành một xu hướng không thể tránh khỏi trong một bộ phận giới kinh doanh năng lượng Hoa Kỳ. Hiệp hội các ngành Công nghiệp Năng lượng Mặt trời Mỹ (SEIA) đã hoan nghênh quyết định ngày 23/06/2021 của chính phủ.
Ông John Smirnow, phó chủ tịch phụ trách chiến lược thị trường của SEIA, cho biết trên thực tế các doanh nghiệp Mỹ về năng lượng mặt trời đã thực sự lo ngại về tính « không minh bạch của chuỗi cung ứng ở khu vực Tân Cương và có quá nhiều rủi ro khi vận hành », vì vậy ngay từ tháng 10 năm ngoái, Hiệp hội SEIA đã kêu gọi các công Mỹ rời khỏi Tân Cương, và SEIA cũng đã cung cấp cho các công ty một « thể thức truy vết » (traceability protocol) để « bảo đảm không có việc sử dụng lao động cưỡng bức trong chuỗi cung ứng » sản phẩm mà các công ty sử dụng.
Tăng cường năng lực sản xuất tại chỗ nguyên liệu polysilicon rõ ràng là thách thức hàng đầu. Đông đảo chính giới Hoa Kỳ cũng như châu Âu dường như bắt đầu dần dần chấp nhận đối mặt với sự thực và thách thức không dễ vượt qua này.
Ghi chú
1 – Theo thông báo của Nhà Trắng, bộ Lao Động Mỹ đã bổ sung vào « Danh sách các sản phẩm làm ra với lao động trẻ em và lao động cưỡng bức » nhiều sản phẩm có chứa polysilicon, một nguyên liệu chính của pin mặt trời, được sản xuất với số lượng khổng lồ tại Tân Cương (silicon là nguyên liệu chủ yếu để chế tạo polysilicon cho pin mặt trời).
2 – Để chuyển sang nền kinh tế trung hòa về khí thải, hãm lại đà hâm nóng Trái đất, chính quyền Mỹ đặt mục tiêu toàn bộ điện do Hoa Kỳ sản xuất năm 2035, sẽ phải do năng lượng tái tạo. Năm 2019, các năng lượng tái tạo lần đầu vượt than đá, trở thành năng lượng thứ hai sau khí đốt. Tuy nhiên đường đến đích còn xa, bởi các năng lượng tái tạo, gồm năng lượng mặt trời mới, chỉ chiếm một phần tư tổng sản lượng điện quốc gia. Để tăng tốc, cuộc chiến về giá có ý nghĩa quyết định. Hồi tháng 3/2021, chính quyền Biden đề ra mục tiêu giảm giá điện mặt trời 60% trong vòng một thập niên tới.
3 – GCL-Poly là một trong những nhà sản xuất polysilicon lớn nhất Trung Quốc. Hoshine Silicon, công ty vừa bị chính phủ Mỹ trừng phạt, cũng lại là nhà cung cấp nguyên liệu chủ yếu cho GCL-Poly, để sản xuất polysilicon (« Beyond Polysilicon : The Ties between China’s GCL-Poly and the United States », CSIS, 25/05/2021).
4 – Ngày 04/02/2021, 175 doanh nghiệp điện mặt trời của Mỹ, trong đó có nhiều doanh nghiệp đứng đầu thế giới, đã ra một tuyên bố chung cam kết chống sử dụng lao động cưỡng bức trong chuỗi cung ứng điện mặt trời (« Solar Companies Unite to Prevent Forced Labor in the Solar Supply Chain », SEIA).
Trọng Thành
Mỹ tấn công lực lượng dân quân thân Iran tại Syria và Irak
Để đáp trả liên tiếp các vụ tấn công bằng thiết bị không người lái vào các căn cứ Mỹ tại Irak, theo lệnh của tổng thống Joe Biden, quân đội Mỹ, ngày hôm qua, 27/06/2021, đã mở một loạt các cuộc không kích vào các cơ sở của lực lượng dân quân vũ trang do Iran hậu thuẫn tại Syria và Irak. Theo Washington, đó là những cơ sở hậu cần trọng yếu để mở các cuộc tấn công nhằm vào lợi ích của Mỹ tại Irak.
Thông tín viên Loubna Anaki từ New York cho biết thêm thông tin:
Tin được thông báo qua thông cáo của Bộ Quốc Phòng cho biết các cuộc không kích diễn ra trong đêm nhằm vào 3 mục tiêu, trong đó 2 mục tiêu nằm ở Syria, 1 tại Irak.
Đó là các địa điểm cất giữ vũ khí đạn dược của lực lượng dân quân được Iran hậu thuẫn. Những nhóm quân này đã dùng thiết bị bay không người lái tiến hành nhiều cuộc tấn công vào quân Mỹ.
Chỉ tính riêng trong tháng Tư, đã có 5 vụ tấn công bằng thiết bị bay mang chất nổ điều khiển từ xa nhằm vào các căn cứ của Mỹ tại Irak, trong đó có cả những địa điểm của CIA và lực lượng đặc nhiệm Mỹ.
Phát ngôn viên bộ Quốc Phòng Mỹ giải thích : « Tổng thống Biden đã nói rất rõ là ông sẽ làm những gì cần thiết để bảo vệ nhân viên Mỹ ».
Đây không phải lần đàu tiên tổng thống Mỹ ra lệnh tiến hành các chiến dịch quân sự kiểu như thế này. Hồi tháng Hai vừa qua, các cơ sở của lực lượng dân quân thân Iran tại Syria cũng đã bị oanh tạc.
Hoa Kỳ nhận thấy Téhéran sử dụng lực lượng dân quân vũ trang và các cuộc tấn công người Mỹ nhằm gây áp lực để Washington gỡ bỏ các trừng phạt.
Khi trở lại Nhà Trắng ngày cuối tuần, được hỏi về các vụ tấn công vừa rồi, ông Joe Biden nói ông sẽ có tuyên bố ngày hôm nay về các chiến dịch quân sự này.
Các đợt không kích đã làm ít nhất 5 chiến binh của lực lượng dân quân Irak thiệt mạng và nhiều người khác bị thương, theo thông báo của tổ chức phi chính phủ Đài Quan sát Nhân Quyền tại Syria (OSDH).
Trong một bối cảnh khác, theo Reuters, hôm nay, 28/06/2021, tại Nhà Trắng, ông Joe Biden tiếp tổng thống mãn nhiệm Israel, Reuven Rivlin, để thảo luận thêm về các nỗ lực của Hoa Kỳ quay lại thỏa thuận hạt nhân Iran ký hồi 2015 cũng như những vấn đề liên quanđến thành lập chính phủ mới ở Israel của tân thủ tướng Naftali Bennett.
Anh Vũ
Crisis Group lo ngại tập đoàn quân sự Miến Điện thẳng tay trả thù người dân
Hơn 880 người chết tại Miến Điện kể từ khi quân đội đảo chính ngày 01/02/2021. Các nhóm vũ trang dân tộc thiểu số đã tham gia phong trào chống tập đoàn quân sự khiến tình trạng bạo lực gia tăng. Trong bản báo cáo công bố ngày 28/06, một tổ chức phi chính phủ cảnh báo cái giá phải trả về nhân mạng là « rất lớn » nếu chế độ quân sự sử dụng mọi quyền lực để thẳng tay trấn áp, trả thù người dân.
Nhóm Khủng hoảng Quốc tế (International Crisis Group, ICG) lưu ý đến việc cả hai bên gia tăng bạo lực. Tại nhiều vùng, người dân lập « lực lượng tự vệ », thường sử dụng súng săn và vũ khí tự chế để chống lại tập đoàn quân sự. Trong khi đó, quân đội huy động máy bay trực thăng và pháo binh để phản công, nhắm vào nhiều nhóm tại tây bắc bang Chin và dọc biên giới phía đông với Thái Lan.
Theo tổ chức phi chính phủ này, được AFP trích dẫn, « trước cuộc khởi nghĩa vũ trang, tập đoàn quân sự có thể sẽ trút sức mạnh vào thường dân ». Nếu việc này xảy ra, « giá nhân mạng sẽ rất lớn, đặc biệt là đối với phụ nữ, trẻ em và người cao tuổi, nhưng người vốn đang phải đối mặt với những khó khăn do tình trạng bạo lực và di chuyển gây ra ».
Trước đó, Liên Hiệp Quốc đưa ra con số 230.000 người đã phải sơ tán vì các cuộc giao tranh và tình trạng mất an ninh. Ngoài 20 nhóm dân tộc thiểu số nổi dậy vẫn hoạt động trước cuộc đảo chính, việc có nhiều « lực lượng phòng vệ » tự phát khiến tình hình tại Miến Điện sẽ thêm bất ổn. Vào tuần trước, có ít nhất 6 người bị chết trong một vụ đấu súng giữa lực lượng an ninh và một nhóm tự vệ tại Mandalay.
Tập đoàn quân sự bắt nghiên cứu sinh Miến Điện ở nước ngoài thề trung thành
Ngoài trấn áp trong nước, tập đoàn quân sự cũng tìm cách đe dọa kiều dân Miến Điện ở nước ngoài. Ngày 28/06, báo mạng Úc abc.net.au cho biết một nhà ngoại giao tại đại sứ quán Miến Điện ở Canberra, thay mặt cho đại sứ, đã gửi một bức thư qua email đến các du học sinh và nghiên cứu sinh nước này tại Úc.
Nội dung bức thư yêu cầu các nhà nghiên cứu của chính phủ Miến Điện tại Úc phải cam kết « trung thành và phục tùng » chính quyền quân sự, còn du học sinh có học bổng, trong đó có rất nhiều người nhận được học bổng của chính phủ Úc, phải tuyên bố « không tham gia phong trào bất tuân dân sự và không xúi giục bất kỳ ai tham gia ». Họ cũng được yêu cầu không được đăng bất kỳ nội dung nào « chống lại Liên bang Miến Điện » trên các mạng xã hội.
Thu Hằng
(Yonhap) – Hàn Quốc phối hợp tận trận với Mỹ và Úc. Bộ Quốc Phòng Hàn Quốc hôm nay, 28/06/2021, thông báo, hải quân nước này sẽ tham gia cuộc tập trận quy mô lớn mà Mỹ và Úc dự tính tiến hành vào giữa tháng 7 tới trong vùng biển của Úc. Cuộc tập trận này có thể nằm trong khuôn khổ chiến lược Ấn Độ – Thái Bình Dương của các đồng minh phương Tây nhằm mục tiêu chính là ngăn chặn đà bành trướng của Trung Quốc. Tuy nhiên, Seoul khẳng định cuộc tập trận không nhằm vào đối tượng cụ thể nào. Cuộc tập trận tới sẽ có sự tham gia của 17 nghìn quân nhân, số lượng đã được rút gọn một nửa vì dịch Covid-19. Trong năm nay, Anh, Canada, New Zealand và Nhật Bản cũng sẽ có cuộc tập trận lớn trong vùng Thái Bình Dương.
(Hindustan Times) – Tầu sân bay Anh sẽ tập trận chung với Ấn Độ ở vịnh Bengal. Ngày 28/06/2021, báo mạng Hindustan Times của Ấn Độ cho biết nhóm tác chiến hàng không mẫu hạm HMS Queen Elizabeth sẽ tập trận hai lần, lần thứ nhất vào tháng 07 với hải quân Ấn Độ trong khuôn khổ cuộc tập trận Konkan hàng năm và vào tháng 10. Hiện tại, đội tầu HMS Queen Elizabeth, rời Anh Quốc ngày 22/05, chở chiến đấu cơ tàng hình Anh và máy bay F-35B của Mỹ đang tham gia các chiến dịch chống tổ chức Nhà Nước Hồi Giáo ở biên giới Irak-Syria.
(AFP) – Trung Quốc khởi động nhà máy thủy điện lớn thứ hai thế giới. Được đưa vào hoạt động từ ngày 28/06/2021, nhà máy điện Bạch Hạc Than (Baihetan) được cho là sẽ giúp Trung Quốc đạt được các mục tiêu về khí hậu. Theo đài truyền hình nhà nước CCTV, con đập cao 289 mét được xây trên sông Dương Tử, đoạn giáp giữa hai tỉnh Tứ Xuyên và Vân Nam và có khả năng cung cấp điện hàng năm cho khoảng « 500.000 người ». Tuy nhiên, nhà máy điện Bạch Hạc Than tác động mạnh đến hệ sinh thái, loài cá và khiến hàng trăm nghìn người phải di chuyển.
(AFP) – Ngoại trưởng Blinken kêu gọi các nước đồng minh của Mỹ hồi hương công dân tham gia thánh chiến. Phát biểu tại Roma (Ý) ngày 28/06/2021, trong một cuộc họp của liên minh chống thánh chiến, ông Blinken cho rằng « không thể kéo dài mãi tình hình như vậy » trong bối cảnh có khoảng 10.000 người được cho là chiến binh của tổ chức Nhà Nước Hồi Giáo đang bị lực lượng Kurdistan giam giữ ở miền bắc Syria. Ông kêu gọi tất cả các nước, kể cả đối tác của liên minh, phải « hồi hương, khôi phục danh dự hoặc trong trường hợp cần thiết, thì truy tố những công dân của họ ».
(Reuters) – Covid-19 : Đức muốn cấm khách du lịch Anh vào Liên Hiệp Châu Âu. Theo báo The Times ngày 28/06/2021, mọi công dân Anh, dù đã được chủng ngừa Covid-19 hay không, đều không được vào lãnh thổ của khối 27, do lo ngại biến thể virus Delta đang lan rộng ở Anh. Thậm chí, thủ tướng Angela Merkel, sắp tới sẽ gặp đồng nhiệm Boris Johnson tại khu nghỉ Chequers (Anh), dường như còn muốn phải liệt Anh Quốc là « quốc gia đáng quan ngại » về dịch tễ. Vấn đề sẽ được đưa ra thảo luận tại cuộc họp của ủy ban khủng hoảng của Liên Hiệp Châu Âu. Trong khi đó, ngày 28/06, Bồ Đào Nha quyết định những người đến từ Anh Quốc phải cách ly hai tuần, trừ khi được tiêm đủ liều vac-xin. Biện pháp này sẽ có hiệu lực ít nhất đến ngày 11/07.
https://www.rfi.fr/vi/qu%E1%BB%91c-t%E1%BA%BF/20210628-tin-t%E1%BB%95ng-h%E1%BB%A3p
-------------------------
Tin Tổng Hợp – 27/6/21
Nhận xét
Đăng nhận xét