Đọ sức thương mại với Trung Quốc và châu Âu: Tác hại chính trị tiềm tàng cho TT Mỹ

RFI - Mai Vân

Đăng ngày 28-03-2018 Sửa đổi ngày 28-03-2018 15:34

Thép xuất khẩu ở Liên Vân Cảng, Giang Tô, Trung Quốc. Ảnh 08/05/2017.REUTERS/Stringer/File Photo

Chính quyền tổng thống Trump đang "mặc cả" ráo riết với Trung Quốc và châu Âu hầu tránh một cuộc chiến thương mại mà theo giới quan sát, có thể gây thiệt hại không ít cho tổng thống Mỹ trên bình diện chính trị, nhất là năm nay lại là năm bầu cử giữa nhiệm kỳ, vì những bang phải gánh hậu quả là những nơi đã bầu cho ông vào năm 2016.

Trong tình hình có bầu cử giữa kỳ, các biện pháp trả đũa thương mại của Trung Quốc và châu Âu, nếu thương lượng không đạt kết quả và ông Trump vẫn làm căng, thì hệ quả chính trị sẽ không nhỏ.

Chuyên gia về thương mại quốc tế Monica De Bolle, thuộc viện Kinh Tế Quốc Tế Peterson (PIIE) giải thích là "trong mọi trường hợp, biện pháp trả đũa của Trung Quốc sẽ nhắm vào những bang ‘rất đỏ’ (đảng Cộng Hòa) và nông nghiệp".

Trung Quốc đã lập một danh sách 128 sản phẩm Mỹ, trong đó trái cây và thịt lợn, sẽ bị thuế từ 15 hay 25%, nếu thương lượng với Washington thất bại. Đây là động thái để trả đũa việc Mỹ đánh thuế chống phá giá trên thép và nhôm có hiệu lực từ tuần qua, và cả những đe dọa thuế đánh thêm trên 60 tỷ đô la trên hàng nhập từ Trung Quốc.

Trước Bắc Kinh, châu Âu cũng đã lập một danh sách hàng chục sản phẩm của Mỹ sẽ bị thuế nặng, bao gồm từ thuốc lá, gạo, nước cam, bơ đậu phọng đến môtô Harley Davidson… có thể gây thiệt hại cho những bang nhạy cảm trên mặt chính trị đối với ông Trump.

Hiện giờ thì Washington đang thảo luận với Bắc Kinh và Bruxelles. Nếu thương lượng không xong thì Trung Quốc, theo chuyên gia Monica De Bolle, sẽ sử dụng đến "trọng pháo", đe dọa đậu nành của Mỹ. Trung Quốc là khách hàng mua đậu nành hàng đầu của Mỹ, hơn 1/3 đậu nành tiêu thụ ở Trung Quốc đến từ Hoa Kỳ. Tuy nhiên Trung Quốc cũng bỏ túi một nguồn cung cấp khác : Brazil.

Cho nên nếu Trung Quốc trả đũa trên đậu nành, thì ông Trump sẽ vất vả trong việc lôi cuốn cử tri của một chục tiểu bang, trong đó có Illinois, Minnesota, hay Kansas, vốn lệ thuộc vào việc xuất khẩu đậu nành sang Trung Quốc.

Trong biện pháp trả đũa đầu tiên, Trung Quốc đã nhắm vào thịt lợn nhập từ Mỹ, đánh thuế 25%. Bang Iowa sẽ bị mất mát nặng nếu Bắc Kinh không nương tay. Đây là bang cũng đã giúp ông Trump thắng cử vừa qua trong khi hai lần bầu cử trước, bang này đã bỏ phiếu cho ứng viên đảng Dân Chủ Obama.

Chỉ cần do bất bình, cử tri các bang không đi bỏ phiếu là tác động đến cuộc bỏ phiếu giữa nhiệm kỳ vào ngày 06/11 năm nay.

Trong bối cảnh này, Edward Alden, chuyên gia ở Council of Foreign Relations, đánh giá là ông Trump sẽ làm đủ mọi cách để tránh trả đũa của Trung Quốc và châu Âu. Vì trong quá khứ việc trả đũa nhắm vào sản phẩm các bang "nhạy cảm" đã có kết quả.

Năm 2002, tổng thống George W. Bush đã bỏ ý muốn đánh thuế vào thép, châu Âu đã nhắm vào nước cam của Florida, bang đã giúp ông thắng cử.

Hãng tin AFP trích thượng nghị sĩ đảng Cộng Hòa Chuck Grassley của bang Iowa, nhớ lại ví dụ hơn 30 năm trước thời tổng thống Jimmy Carter, tuyên bố cấm vận ngũ cốc Mỹ xuất sang Liên Xô, hệ quả bang này đã mất đi 10% xuất khẩu. Sự vụ xẩy ra 38 năm qua, nhưng các nông dân Iowa vẫn còn nhớ.

Tuy nhiên giới phân tích cũng ghi nhận, đối với ông Trump thì bối cảnh có khác, việc áp thuế chống phá giá đối với các sản phẩm Trung Quốc, thép và aluminium, là thực hiện lời hứa lúc tranh cử, tấn công vào hành vi thương mại "bất chính" của các đối tác. Chính nhờ những lời hứa này mà các bang như Michigan, Wisconsin và Pennsylvania nơi sản xuất các Harley Davidson, đã bầu cho ông. Hơn nữa cho đến giờ thì tổng thống Mỹ và êkíp của ông luôn nêu bật vấn đề quyền lợi quốc gia, bảo vệ xí nghiệp và công ăn việc làm của người Mỹ.

Theo Edward Alden, ông Trump đang đánh cược trên cử tri các bang chịu thiệt thòi do hàng nhập khẩu từ Trung Quốc, họ sẽ ủng hộ khi thấy ông chống Trung Quốc về thương mại.