Luật khi quân ở Thái Lan là gì?
Arnon Nampa, một luật sư nhân quyền nổi tiếng, đã bị bỏ tù vì kêu gọi cải cách hoàng gia
Luật khi quân ở Thái Lan, nghiêm cấm chỉ trích chế độ quân chủ, được coi là một trong những đạo luật hà khắc nhất trên thế giới.
Việc thực thi luật này đã gia tăng từ khi quân đội Thái Lan, vốn có tư tưởng bảo hoàng mạnh mẽ, nắm quyền kiểm soát nhờ vào cuộc đảo chính vào năm 2014.
Arnon Nampa, một nhà hoạt động chính trị nổi tiếng, vừa lãnh bản án bốn năm tù theo luật này.
Anh bị tòa án ở Bangkok kết án vì những bình luận của anh trong một cuộc biểu tình vào tháng 10 năm 2020.
Luật này là gì?
Điều 112 trong Bộ luật Hình sự Thái Lan được gọi là luật khi quân (Lese Majeste).
Luật này ghi rằng: “Người nào phỉ báng, lăng mạ hoặc đe dọa nhà vua, hoàng hậu, người kế vị hoặc nhiếp chính, thì bị phạt tù từ ba đến mười lăm năm tù.”
Luật này hầu như không thay đổi kể từ khi bộ luật hình sự đầu tiên của Thái Lan được ban hành vào năm 1908, mặc dù hình phạt đã được tăng cường vào năm 1976.
Luật định này cũng đã được ghi trong tất cả các hiến pháp gần đây của Thái Lan, trong đó nêu rõ: "Nhà vua sẽ trị vì ở một vị trí được tôn kính và không bị xâm phạm. Không ai được phép buộc tội Nhà vua dưới bất kỳ hình thức nào."
Không có định nghĩa nào về điều gì sẽ cấu thành sự lăng mạ đối với chế độ quân chủ và các nhà phê bình nói rằng điều này khiến chính quyền tự do giải thích luật theo một cách rất rộng.
Bất kỳ ai cũng có thể nộp đơn khiếu nại về tội Lese Majeste, nhắm vào bất kỳ ai và chúng phải luôn được cảnh sát điều tra một cách chính thức.
Liên Hợp Quốc cho biết những người bị bắt có thể bị từ chối bảo lãnh và một số bị giam giữ trong thời gian dài trước khi được đưa ra xét xử.
Vào tháng 3 năm 2023, một nhà hoạt động 15 tuổi bị tạm giam trước khi ra tòa. Nữ học sinh trung học này đã tham gia một cuộc biểu tình ôn hòa và kêu gọi bãi bỏ luật khi quân.
Luật khi quân được áp dụng rộng rãi dưới thời vua Maha Vajiralongkorn
Vì sao nó lại quan trọng?
Những người chỉ trích nói rằng chính phủ, được quân đội hậu thuẫn, dùng luật pháp để hạn chế quyền tự do ngôn luận. Liên Hợp Quốc đã liên tục kêu gọi Thái Lan sửa điều luật này.
Tuy nhiên, chính phủ nói rằng luật này là cần thiết để bảo vệ vị thế của chế độ quân chủ.
Vua Maha Vajirusongkorn kế thừa ngai vàng vào năm 2016, sau khi người cha trị vì lâu năm của ông là Vua Bhumibol Adulyadej qua đời.
Vua Thái Lan chính thức đứng ngoài chính sự và trước công chúng đóng vai trò chủ yếu mang tính nghi thức, giống như các chế độ quân chủ lập hiến khác.
Nhưng chế độ quân chủ Thái Lan là một trong những chỉnh thể giàu có nhất thế giới và trên thực tế, có thể nắm giữ quyền lực to lớn.
Arnon Nampa trở nên nổi tiếng vào ngày 3 tháng 8 năm 2020, từ các cuộc biểu tình do sinh viên lãnh đạo chống lại chính phủ do quân đội hậu thuẫn lúc bấy giờ. Ông đã phá vỡ một điều cấm kỵ nghiêm ngặt bằng việc yêu cầu chế độ quân chủ phải là một phần trong những lời kêu gọi về sự cải cách rộng rãi.
Cho đến các cuộc biểu tình năm 2020, việc sử dụng luật khi quân đã bị tạm hoãn trong hai năm, theo yêu cầu của nhà vua. Những người theo chủ nghĩa bảo hoàng lặng lẽ thừa nhận rằng, những vụ truy tố như vậy đã làm tổn hại đến hình ảnh của chế độ quân chủ.
Nhưng sự chỉ trích công khai, thậm chí khinh miệt đối với gia đình hoàng gia của một số người biểu tình đã khiến họ phải suy xét lại.
Kể từ năm 2020, 257 người đã bị buộc tội khi quân, con số cao nhất từng ghi nhận ở Thái Lan.
Pita Limjaroenrat, lãnh đạo đảng Move Forward, đã bị cản trở thành lập chính phủ sau khi ông vận động cải cách luật khi quân
Bối cảnh chính trị là gì?
Đảng Move Forward (tiếng Thái là Phak Kao Klai, nghĩa là tiến lên, tiến bộ, cấp tiến) của Thái Lan là đảng giành chiến thắng to lớn nhất trong cuộc tổng tuyển cử Thái Lan vào tháng 5 năm 2023, sau khi hứa hẹn sửa đổi luật khi quân.
Yêu cầu đó bị thượng viện (do quân đội bổ nhiệm) viện dẫn là lý do bao biện cho việc chặn đường Move Forward thành lập chính phủ, dù đảng này rõ ràng chiếm đa số sau khi liên minh với các đảng khác lúc bấy giờ trong quốc hội.
Nhiều thượng nghị sĩ lập luận rằng, nội việc chỉ đề xuất thay đổi luật thôi sẽ đe dọa đến địa vị của chế độ quân chủ tại Thái Lan và điều đó không thể được phép.
Kết quả là, một liên minh thay thế đã được thành lập, bao gồm nhiều đảng bảo thủ từ chính quyền sắp mãn nhiệm. Bất kỳ cuộc tranh luận nào về chế độ quân chủ giờ đây chắc chắn sẽ vấp phải những phản đối mạnh mẽ.
Nhận xét
Đăng nhận xét