Tổng thống Brazil hoãn chuyến công du Hoa Kỳ

Tổng thống Brazil Dilma Rousseff phát biểu trong một 

cuộc họp tại Planalto Palace ở Brasilia, ngày 17/9/2013.

Dan Robinson

18.09.2013

TÒA BẠCH ỐC — Một chuyến công du của Tổng thống Brazil Dilma Rousseff đến Hoa Kỳ theo hoạch định vào tháng tới đã bị đình hoãn. Lý do là tình hình căng thẳng tiếp diễn về việc Cơ quan An ninh Quốc gia NSA theo dõi thông tin liên lạc của Brazil, bị phát hiện trong các văn kiện do cựu nhân viên hợp đồng của NSA Edward Snowden tiết lộ. Thông tín viên VOA Dan Robinson tại Tòa Bạch Ốc ghi nhận chi tiết trong bài tường thuật sau đây.

Chuyến công du của Tổng thống Rousseff nhắm mục đích nêu bật một mối bang giao đang được cải thiện giữa Hoa Kỳ và Brazil, mặc dầu vẫn là một mối quan hệ được đánh dấu bởi căng thẳng. Ðây là chuyến công du duy nhất được hoạch định tại Tòa Bạch Ốc trong năm nay.

Tổng thống Hoa Kỳ Barack Obama đã đi thăm Brazil cách đây 2 năm trong một chặng dừng mang tính biểu tuợng cao tập trung vào quan hệ mậu dịch, trong đó có các dự án hỗn hợp về dầu hỏa và nhiên liệu sinh học và có thể cả một thỏa thuận máy bay quân sự.

Xác nhận rằng hai nhà lãnh đạo đã nói chuyện qua điện thoại hôm thứ hai, một thông cáo của Tòa Bạch Ốc nói rằng Tổng thống Obama “thông cảm và hối tiếc” rằng những mối quan ngại cho rằng sự tiết lộ các hoạt động tình báo mà Hoa Kỳ bị cáo buộc đã phát xuất ở Brazil.

Thông cáo nói Tổng thống Obama cam kết hợp tác với Tổng thống Rousseff và chính phủ của bà “vượt qua vấn đề này như một nguồn gây căng thẳng trong mối quan hệ song phương.”

Phát ngôn viên Tòa Bạch Ốc Jay Carney phủ nhận việc ông Obama tìm cách thuyết phục bà Rousseff thay đổi một quyết định mà dường như bà đã thực hiện.

“Tổng thống đồng ý với Tổng thống Rousseff rằng điều quan trọng là hoan nghênh mối quan hệ rộng lớn của chúng ta và không nên để cho mối quan hệ đó bị che mờ bởi một vấn đề song phương đơn độc cho dù vấn đề đó quan trọng hay khó khăn đến mức nào.”

Nhà lãnh đạo Brazil đã được mô tả là “rất bực bội” về những bằng chứng cho thấy NSA dò xét Brazil trong các văn kiện do Snowden tiết lộ, người đã được Nga cho tỵ nạn tạm thời.

Trong số nhiều văn kiện khác, những văn kiện cho thấy NSA dò xét email, các cú điện thoại và những tin nhắn giữa Tổng thống Rousseff và tổng thống Mexico Enrique Pena Nieto và thông tin liên lạc của công ty dầu khí quốc doanh Brazil Petrobras.

Các giới chức Hoa Kỳ nói việc dò xét chỉ nhắm mục đích theo dõi họat động khủng bố khả nghi.

Tổng thống Obama và Tổng thống Rousseff vừa gặp nhau bên lề hội nghị thượng đỉnh G20 tại St. Petersburg bên Nga.

Ông Peter Hakim, giảng viên cấp cao tại tổ chức Ðối thoại Liên Mỹ có trụ sở ở Washington, nói rằng việc đình hoãn không phải là điều bất ngờ, trong bối cảnh áp lực đè lên Tổng thống Rousseff ở trong nước về vấn đề NSA.

“Có một mức độ thiếu thoải mái với cách thức Hoa Kỳ xử lý vụ này; bà có một cuộc bầu cử sắp diễn ra vào năm tới. Tôi nghĩ vấn đề lớn nhất đối với bà là, còn điều gì nữa sẽ xảy ra trong thời gian trước cuộc bầu cử, và liệu có gây lúng túng cho tôi như thế này hay không - ít nhất tôi đã tỏ thái độ với Hoa Kỳ và nói tôi sẽ không đi Mỹ cho đến khi nào tôi có một lời giải thích tốt hơn là lời giải thích mà quý vị đã đưa ra.”

Phát ngôn viên Tòa Bạch Ốc Jay Carney từ chối không cho biết liệu Tổng thống Obama có tỏ ý hối tiếc sự kiện NSA dò xét Brazil hay không, và nêu ra rằng việc duyệt xét các hoạt động tình báo của Hoa kỳ theo lệnh của Tổng thống Obama vẫn được tiến hành. Ông Carney nói:

“Ông hiểu mối quan ngại đã được nêu ra và lấy làm tiếc rằng những mối quan ngại đó đã gây ra căng thẳng trong bang giao và đó là lý do vì sao ông tin rằng chúng ta phải có những cuộc thảo luận này, rồi tiếp tục đi tới.”

Thông cáo hôm thứ ba của Tòa Bạch Ốc nói rằng việc “xét duyệt rộng rãi” mà Tổng thống Obama ra lệnh thực hiện với các hoạt động tình báo Hoa Kỳ sẽ phải mất nhiều tháng để hoàn tất.