Syria : Bước ngoặt quyết định

Bộ trưởng Quốc phòng Daoud Rajha cùng với 2 quan chức Syria khác thiệt mạng trong vụ tấn công (AFP )

Thụy My

Vụ tấn công tự sát hôm qua ngay tại trụ sở cơ quan an ninh của Syria làm nhiều quan chức của chế độ Damas chết và bị thương, là sự kiện được hầu hết các báo Pháp đưa lên trang nhất hôm nay. Báo La Croix chạy tựa « Syria, quyền lực bị rung chuyển » với tấm ảnh chụp lại từ truyền hình nhà nước, cho thấy lực lượng an ninh đang sẵn sàng chiến đấu.

Nhật báo cánh tả Libération đưa tựa lớn : « Syria : Chính quyền bị tấn công ngay đầu não », và đăng hình một khu phố thủ đô Damas đầy lửa khói. Tờ báo cánh hữu Le Figaro chạy tựa trang nhất : « Syria : Phe cánh Assad bị đánh vào ngay trung tâm chỉ huy», với ảnh chân dung Assef Shawkat, anh rể của Tổng thống Assad và Daoud Rajha, Bộ trưởng Quốc phòng, hai nhân vật cao cấp đã thiệt mạng hôm qua.

Còn tờ Le Monde ra từ chiều qua cũng đã kịp đưa lên trang nhất các tấm ảnh chiến binh phe nổi dậy đang chiến đấu, và các xe tăng đang chạy trên đường phố thủ đô, với dòng tựa chính : « Chiến tranh đã ngự trị tại Damas ».

Libération cho rằng đây là đòn khủng khiếp nhất kể từ 16 tháng qua của phe nổi dậy. Đó cũng là cuộc tấn công táo bạo nhất, được chuẩn bị kỹ càng nhất, bất ngờ nhất, vì đánh vào ngay đầu não của một chế độ vốn có đến hơn một chục cơ quan tình báo, với nỗi ám ảnh : an ninh bằng bất cứ giá nào.

Theo tờ báo, nếu cái chết của Bộ trưởng Quốc phòng Daoud Rajha -được đặt vào vị trí này để thu phục người Thiên chúa giáo - không gây hậu quả nghiêm trọng, thì việc Assef Chawkat, anh rể của Tổng thống Bachar Al Assad, bị tử nạn, sẽ gây thiệt hại nặng nề cho chế độ Damas.

Cùng một nhận xét trên, trong bài viết « Assef Shawkat, quả đấm sắt của chế độ », nhật báo Le Figaro cho biết, Shawkat là một người con người máu lạnh rất cứng rắn, và không bao giờ xuất hiện trước báo chí phương Tây. Nắm cơ quan tình báo quân sự đầy quyền lực suốt một thời gian dài, Shawkat đã giúp Assad rất đắc lực vì thông thạo mọi đường đi nước bước. Assad đã nhiều lần gởi ông ta đến Homs và Al Zabadany để giám sát các hoạt động đàn áp phe nổi dậy. Shawkat cũng đã thiết lập được một mạng lưới trong quân đội, giúp tránh tình trạng đào ngũ hàng loạt, và cài người vào tất cả các lực lượng tình báo khác.

Quyền lực của người anh rể Assad còn vượt ra ngoài biên giới Syria, cũng theo Le Figaro, với việc truy sát các « kẻ thù của chế độ » ở nước ngoài. Ông ta cũng từng cộng tác với tình báo phương Tây, khi « đôi bên cùng có lợi ». Chính cơ quan của Assef Shawkat đã giúp truy tìm và gởi về Pháp, Anh, Mỹ những kẻ khủng bố Hồi giáo chủ trương thánh chiến.

Trong bài xã luận với tựa đề « Biểu tượng », Libération nhận định, sự kiện hôm qua cho thấy chế độ Assad đang nguy ngập. Những khuôn mặt quan trọng bị triệt hạ, thủ đô tưởng chừng nằm ngoài cuộc nổi dậy nay trở thành chiến trường, và biểu tượng của quyền lực Assad đang chao đảo. Các đơn vị còn trung thành không kiểm soát nổi lãnh thổ, nạn đào ngũ tăng cao.

Còn nhật báo công giáo La Croix trong bài xã luận mang tên « Bước ngoặt », nhận định vụ tấn công ngoạn mục hôm qua có thể là một bước ngoặt mang tính quyết định, trong một cuộc nội chiến đã làm hơn 17.000 người chết. Vào lúc mà các trận đánh giữa quân chính phủ và phe nổi dậy đang tiến gần thủ đô, phe phản kháng đã chứng tỏ khả năng với đến cấp cao nhất trong trung tâm quyền lực Damas.

Tuy vậy, chế độ độc tài Syria vẫn nắm trong tay các phương tiện để đáp trả bằng đàn áp quân sự mạnh mẽ hơn. Có thể lo ngại bạo lực sẽ ngày càng tăng, khi gia đình Assad đang bị dồn vào chân tường.

Tương tự, Libération cho rằng cuộc chiến còn lâu mới giành được thắng lợi. Chế độ đang bị thương tích sẽ không ngần ngại đàn áp mạnh hơn những người đối lập, và một số thông tin đang gây lo ngại về khả năng sử dụng vũ khí hóa học.

La Croix nhận định, từ hơn một năm qua, áp lực quốc tế chưa thể làm ngưng lại con đường đi xuống địa ngục của chế độ Syria. Vị trí địa chiến lược của Syria (nằm gần Israel, Irak và Liban, đồng minh của Iran), và sự phức tạp của các thành phần xã hội, tín ngưỡng đã khiến mọi người đều phải thận trọng. Nhất là khi tính đến hậu quả của các cuộc can thiệp quân sự quốc tế trong thời gian mười năm gần đây tại Irak, Afghanistan hay Libya.

Tuy nhiên theo La Croix, ít nhất các cường quốc cần có tiếng nói thống nhất để đòi các bên tham chiến phải xuống thang. Điều này không bao giờ được thực hiện, do sự ủng hộ kiên quyết của Nga và Trung Quốc đối với chế độ Damas. Vấn đề ở đây là liệu cuộc tấn công cảm tử hôm qua có thúc đẩy được Bắc Kinh và Matxcơva thay đổi quan điểm, để có thể không mất tất cả một khi người đồng minh của họ bị chết chìm.

Libération nhận xét, sự thù địch giữa các cộng đồng, và khung cảnh một cuộc nội chiến hiện nay khiến viễn cảnh về một Syria hậu Assad không lấy gì làm tốt đẹp, vì nhà độc tài đã làm tất cả để tiêu diệt đất nước và dân tộc của mình.

Bên cạnh đó, trong bài phân tích mang tựa đề « Quân đội Syria Tự do, một lực lượng sẵn sàng nắm quyền », tờ báo cho rằng đội quân gồm những quân nhân bỏ ngũ này ngày càng được tổ chức tốt hơn.

Thất vọng trước sự bất lực của cộng đồng quốc tế - Liên Hiệp Quốc, Liên đoàn Ả Rập, các nước láng giềng và phương Tây, người dân Syria đang ủng hộ những người cầm súng bảo vệ các thành phố, trước sức tấn công của quân chính phủ và dân quân do chế độ tổ chức. Hôm thứ Hai, việc hình thành Bộ chỉ huy chung của Quân đội Syria Tự do quốc nội cũng đã gây ngạc nhiên. Một nhà đối lập Syria nhận định, nếu sự sụp đổ của chế độ Assad diễn ra trong những ngày tới, thì Quân đội Syria Tự do đã làm nên một phép lạ mà cách đây vài tuần chưa ai có thể tin được.