Việt-Mỹ xích lại gần nhau, Trung Quốc nên tự soi mình

Tàu thuộc hạm đội Nam Hải Trung Quốc trong cuộc tập trận gần bãi cạn James, ở Biển Đông (ảnh chụp ngày 10/05/2016)STR / AFP

RFI

Tú Anh 

Đăng ngày 30-05-2016

 

Chính sách ỷ mạnh hiếp yếu của Trung Quốc ở Biển Đông tạo cơ hội cho Hoa Kỳ thiết lập liên minh toàn diện từ quân sự đến kinh tế với các nước trong vùng. Hà Nội « bất ngờ » hâm nóng quan hệ quốc phòng với Washington, kẻ thù cũ, càng làm cho Bắc Kinh lo lắng. Theo giới phân tích, Trung Quốc hãy tự xét mình.

Trong chuyến công du Việt Nam đầu tuần trước được dân chúng Việt Nam đón tiếp nồng nhiệt, tổng thống Mỹ Barack Obama thông báo bỏ lệnh cấm vận bán vũ khí sát thương cho Hà Nội. Theo giải thích của nguyên thủ Hoa Kỳ, Việt Nam cần nâng cao khả năng quốc phòng để bảo vệ chủ quyền và sẽ được Mỹ ủng hộ.
Trung Quốc cho rằng mục tiêu thật của Mỹ « là nhắm vào Trung Quốc ». Các phản ứng sau đó của Bắc Kinh bị giới phân tích gọi là « ấm ức » và « tức tối » . Trong bài phân tích ngày 30/05/2016, đến lượt nhật báo có uy tín tại Hồng Kông khuyên Bắc Kinh "tiên trách kỷ hậu trách nhân". Báo South China Morning Post tổng hợp ý kiến của giới chuyên gia cho rằng Bắc Kinh không dự kiến được Hà Nội bất ngờ tung đòn kết thân với Mỹ.
Theo chuyên gia Úc Asley Townshend thuộc đại học Sydney, điều làm cho Trung Quốc lo ngại nhất là viễn ảnh Mỹ-Việt càng ngày càng thắt chặt đối tác chiến lược. Sự kiện tổng thống Barack Obama từ Hà Nội thông báo quyết định bỏ cấm vận vũ khí sát thương là một biểu tượng mạnh mẽ cho thấy quan hệ giữa hai cựu thù đã được cải thiện nhanh chóng đến mức độ nào.
Asley Townshend nghĩ rằng tuy xác xuất Việt Nam trở thành đồng minh của Mỹ không cao, nhưng Trung Quốc bất an vì không biết mức độ quan hệ quốc phòng Mỹ-Việt cũng như giữa Hoa Kỳ và các nước khác trong vùng tiến đến đâu.

Tuy giữa Trung Quốc và Việt Nam có mối quan hệ kinh tế rất chặt chẽ, với 60 tỷ đô la trao đổi thương mại trong những năm gần đây nhưng xung khắc tại biển Đông đã tác hại đến điều được gọi là « tình hữu nghị » Việt- Trung.
Trên báo South China Morning Post, nhà phân tích Phương Nguyễn, thuộc Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược Quốc tế ở Washington, cũng cho rằng ít có khả năng Việt Nam bỏ Trung Quốc làm đồng minh với Mỹ vì có nhiều khác biệt chính trị và nhân quyền . Tuy nhiên, chế độ Bắc Kinh cần phải xét lại thái độ của họ, phải suy nghĩ nhiều lần về thủ đoạn tranh đoạt tại Biển Đông.
Cụ thể là trong vụ khủng hoảng năm 2014, khi Trung Quốc đưa giàn khoan dầu (Hải Dương 981) vào vùng xung khắc gây ra những cuộc biểu tình chống Trung Quốc thì Hà Nội phát hiện ra rằng các đường dây liên lạc với Bắc Kinh bị tắt nghẹn, không thể đối thoại với Trung Quốc để làm giảm căng thẳng.
Qua kinh nghiệm vụ giàn khoan Trung Quốc, chính quyền Việt Nam ý thức là cần phải cải thiện quan hệ với Mỹ để làm đối trọng.
Cũng theo phân tích của chuyên gia Phương Nguyễn thì Hà Nội đã thấy rõ là không thể trông cậy vào cơ chế quan hệ hữu hảo mà họ đã dầy công vun bồi với Bắc Kinh.
Ngay chuyên gia Trung Quốc cũng có cùng nhận định này. Giáo sư Trương Minh Lượng, đại học Tế Nam, cho là các hành động của Trung Quốc biến các đảo đá ngầm thành căn cứ quân sự ở biển Nam Trung Hoa (biển Đông) đã đẩy Việt Nam vào vòng tay Hoa Kỳ. Theo ông, đã đến lúc Bắc Kinh xét lại chính sách đối với các lân bang.
Theo chuyên gia Úc Asley Townshend đã trích bên trên, Bắc Kinh không có con đường nào khác, ngoài giải pháp duy nhất là sử dụng đầu tư và lợi nhuận thương mại làm mồi nhử.
Tuy nhiên, trừ phi tự hãm phanh ngưng lại chính sách bá quyền, Trung Quốc ít có hy vọng chận đứng trào lưu hiện tại là các quốc gia trong vùng ngả theo chính sách « xoay trục » của Hoa Kỳ để bảo vệ chủ quyền đất nước.