Lạm phát tăng cao khiến nhiều người đã nghỉ hưu quay lại làm việc
28 tháng 8 2022, 19:36 +07
Sophia Epstein
BBC Worklife
Hãy hình dung cảnh nghỉ hưu trong đầu. Một đôi vợ chồng tóc bạc, miệng cười, nhấm nháp ly piña coladas (cocktail dừa) trên bãi biển cát trắng; có lẽ họ đang uống cái gì đó để lấy can đảm để sau đó chơi dù lượn trên trời. Không còn quan tâm gì hết trên đời, bổn phận duy nhất của họ là tìm những món quà dễ thương để mừng sinh nhật mấy đứa cháu.
Đó là mơ ước tuyệt đẹp – và đối với nhiều người về hưu hiện giờ và sắp tới, chỉ có thể nói là: hão huyền.
Khái niệm nghỉ hưu lâu nay đang thay đổi, và đã thay đổi từ lâu. Số người làm việc quá tuổi nghỉ hưu đã tăng liên tục kể từ những năm 1990. Tại Mỹ, 32% người từ 65 đến 69 tuổi vẫn đi làm vào năm 2017, nhiều hơn nhiều so với 22% hồi năm 1994. Tại Anh, tỷ lệ đi làm ở những người trên 65 tuổi tăng gấp đôi từ năm 1993 đến năm 2018.
Rồi tới đại dịch Covid-19. “Xã hội đã sẵn sàng để thay đổi thực sự cách nghĩ về nghỉ hưu,” bà Michelle Silver, phó giáo sư lão khoa tại Đại học Toronto Scarborough, cho biết. “Nhưng đại dịch chắc chắn làm trầm trọng thêm xu hướng đó.”
Khi đại dịch xảy ra, xu hướng lao động trở nên xấu đi. Đầu tiên, những người lớn tuổi tháo chạy khỏi lực lượng lao động; ở Anh, ít nhất có thêm 250.000 người từ 50 đến 64 tuổi đã nghỉ việc, trong khi hơn 3 triệu người Mỹ nghỉ hưu sớm.
Tuy nhiên, giờ đây, khi lạm phát tăng vọt, số người không nghỉ hưu đang tăng lên. Ở Mỹ, trang web việc làm Indeed cho biết tỷ lệ ‘chưa nghỉ hưu’ ở mức 3,3%, cao hơn nhiều mức bình quân dưới 3% kể từ năm 2017.
Ở Anh, Indeed đã chứng kiến sự gia tăng đột biến số lượng người từ 55 đến 64 tuổi ‘khẩn trương kiếm việc làm’, trong khi một khảo sát khác cho thấy 2/3 số người đã nghỉ hưu trong đại dịch mong sẽ tiếp tục làm việc dưới hình thức nào đó.
Gaëlle Blake, giám đốc khu vực Anh và Ireland phụ trách mảng chọn người cho các vị trí lâu dài tại công ty tuyển dụng Hays, cho biết bà tin "đây là khởi đầu của hiện tượng mà mọi người đang cảm thấy áp lực tài chính, vì vậy họ sẽ trở lại làm việc".
Cho dù đó là công việc bán thời gian, toàn thời gian hay một công việc linh động bên lề, mọi người đang ngày càng mong muốn và cần làm việc sau tuổi nghỉ hưu – có lẽ định hình lại luôn suy nghĩ của chúng ta về giai đoạn này trong cuộc đời sẽ như thế nào.
‘Tiền tiết kiệm đã bị giảm bớt'
Mặc dù có một số nhân tố đằng sau việc người về hưu trở lại làm việc, nhưng rõ ràng những lo âu về chi phí sinh hoạt hiện là động lực chính.
Ở Anh, trong số những người trên 50 tuổi đã đi làm trở lại kể từ khi nghỉ trong đại dịch, 48% cho biết họ đi làm lại vì cần tiền, trong khi 23% nói rằng họ không đủ khả năng để nghỉ hưu.
Blake cho biết bà đã thấy hoàn cảnh của những người về hưu thay đổi đáng kể trong đại dịch. Hồi đầu, họ dồn dập ra khỏi lực lượng lao động, một phần do lo ngại về Covid-19, nhưng cũng có lý do về tài sản; giá nhà đất bắt đầu tăng vọt, và các khoản đầu tư tăng lên. “Điều đó có nghĩa là chương trình lương hưu của họ rất cao, nhà của họ được định giá cao.”
Nhưng giờ đây, bà nói, lạm phát nghĩa là mọi người không thoải mái như một năm trước. “Mọi người chắc chắn đang muốn trở lại làm việc.”
Tình hình ở Mỹ cũng tương tự. Anthony đã nghỉ việc tại một công ty vận tải biển đa quốc gia hồi tháng 1/2020. Ông đã lấy gói nghỉ hưu sớm ở độ tuổi gần 60, bởi ông thấy mệt mỏi phải làm việc cho doanh nghiệp Mỹ và một người sếp ông không thích.
Nhưng kế hoạch nghỉ hưu của ông không tính đến lạm phát tăng lịch sử. “Mọi thứ mà chúng tôi lên kế hoạch cho tương lai đều dựa trên việc đầu tư số tiền X,” ông nói. “Nhưng năm nay với sự điều chỉnh như vậy, tiền tiết kiệm chúng tôi đã giảm 20%.”
May mắn cho Anthony, ông đã tái nhập lực lượng lao động khi các khoản đầu tư của ông bắt đầu lao dốc và chi phí sinh hoạt bắt đầu tăng lên. Một năm sau đại dịch, công ty cũ của ông đã gọi cho ông, nói ấy rằng người sếp cũ đã ra đi và hỏi liệu ông có muốn quay lại làm việc trong một dự án hay không.
“Hai bên thỏa thuận là cơ bản họ trả tôi mức lương tương đương hồi trước. Và Và khoản đó là nằm ngoài khoản lương hưu của tôi,” Anthony nói. Ông tin họ muốn ông quay lại để lấp lỗ hổng kỹ năng.
“Bất cứ khi nào công ty bị nghỉ việc hàng loạt, họ sẽ mất chuyên môn,” ông nói. “Đôi khi bạn cần thay máu để có ý tưởng mới. Nhưng đôi khi, để nhanh làm xong việc, bạn cần những nhân viên kỳ cựu vốn biết cách hoàn thành công việc. Và tôi nằm trong số đó.”
Nhiều người về hưu đang được các công ty thiếu người có trình độ dụ dỗ. Ở Anh, tỷ lệ thất nghiệp là 3,7%, thấp nhất trong 50 năm qua. “Nhưng cũng có số lượng việc làm kỷ lục,” Blake nói. “Vì vậy, không có nhiều nhân tài có sẵn.”
Bà nói những người quyết định nghỉ hưu mới là những người mà thị trường lao động cần – những lao động tri thức như giáo viên, y tá, bác sĩ, nhà khảo sát, chuyên gia công nghệ. “Ở những chỗ có nhu cầu, họ có khả năng phù hợp,” Blake nói. “Họ là những người lao động đã biến mất.”
Ở Mỹ, nơi tỷ lệ thất nghiệp đang thấp nhất kể từ thời thập niên 1960, việc không nghỉ hưu đang được ca ngợi là giải pháp cho tình trạng thiếu lao động – và nhiều người tới tuổi hưu đang làm vậy.
Richard Sartiano nghỉ việc ở một công ty thiết bị y tế hồi tháng 4 năm 2021, nhưng chỉ vài tháng sau – do bị thúc đẩy bởi chi phí sinh hoạt tăng cao và nỗi buồn chán – ông đã tìm việc trở lại.
“Tôi muốn làm gì đó có ích,” Sartiano nói. “Một đứa cháu đề xuất tôi vẽ tranh.” Thay vào đó, ông ứng tuyển vị trí giám đốc tại Đại học Purdue, Indiana. “Tôi muốn làm gì đó thử thách,” ông nói. “Tôi có bằng cấp khá cao và tôi vẫn muốn vận dụng nó.” Chỉ một năm sau khi nghỉ, Sartiano đã có công việc toàn thời gian mới.
Nghỉ hưu linh hoạt
Mặc dù trở lại làm việc toàn thời gian có thể phù hợp với một số lao động lớn tuổi, những người về hưu khác đang muốn làm việc linh hoạt hơn.
Ở Anh, trong số những người từ 50 đến 70 tuổi đã nghỉ việc trong đại dịch, 69% những ai muốn đi làm lại là làm bán thời gian – dự tính nghỉ hưu một phần, thay vì nghỉ hưu hoàn toàn.
Richard Eisenberg ở New Jersey, vốn bắt đầu nghỉ hưu bán phần sau thời gian làm báo vào tháng 1/2022, phân chia thời gian giữa viết sách và làm các công việc tình nguyện, tư vấn và dấn thân vào những thách thức mới mà ông không có thời gian làm lúc còn làm việc toàn thời gian.
Eisenberg nói ông ‘rất vui có thêm thu nhập’, bởi vì khả năng hết tiền luôn là một mối bận tâm trong đầu, mặc dù ông và vợ đã gầy dựng được quỹ lương hưu vững chắc. Nhưng ông cũng háo hức tiếp tục làm việc để nâng cao tinh thần. “Tôi không phải là người ham chơi,” ông nói, “vì vậy tôi chỉ cảm thấy là nếu tôi không làm việc, tôi sẽ không biết phải làm gì với bản thân. Và tôi sẽ cảm thấy khá buồn chán, có khả năng bị trầm cảm, và tôi không muốn điều đó xảy ra.”
Thay vì làm những công việc toàn thời gian, một số người hưu trí chọn làm công việc bán thời gian, linh hoạt về giờ giấc hơn
Không vui khi nghỉ hưu là vấn đề được ghi nhận nhiều. Bà Silver, thuộc Đại học Toronto Scarborough, nói nghỉ hưu có thể là "việc hết sức buồn bực đối với những ai mà bản sắc cá nhân và bản sắc công việc đan xen vào nhau".
Bà nói rằng đại dịch đã đem đến cho nhiều người sự hình dung trước về nghỉ hưu – ở bên bạn đời cả ngày, hoặc ở một mình cả ngày, mà không có cấu trúc công việc như trước giờ - và những người vốn đến tuổi nghỉ hưu giờ đây nhận ra điều đó không hấp dẫn đối với họ.
Thêm vào đó, khi tập quán làm việc linh hoạt ngày càng trở thành phổ biến, việc tiếp tục làm việc sau khi nghỉ hưu trở nên dễ hơn nhiều – như Annie Llewellyn đã nhận ra.
Bà đã nghỉ hưu 10 năm trước, sau thời gian làm giảng viên đại học. “Năm đầu tiên, tôi thật sự tận hưởng,” bà cho biết. “Nhưng sau đó tôi nhận ra, tôi không có đủ tiền để thực sự nuôi bản thân.” Vì vậy, bà nhận công việc tự do, chẳng hạn chấm điểm và giảng bài. “Giờ đây tôi thực sự thích sự linh hoạt khi có lương hưu cộng với công việc,” Llewellyn, vốn sống qua lại giữa Ý và một căn nhà chung ở Wales, cho biết.
Kể từ khi đại dịch đã đẩy nhanh áp dụng phương pháp làm việc linh hoạt, Llewellyn nhận thấy duy trì lối sống chưa nghỉ hưu của mình dễ hơn nhiều. “Đại dịch đã thay đổi thế giới làm việc ở nhà,” bà cho biết. “Tôi tuyệt đối không làm việc toàn thời gian, tôi không muốn như vậy, nhưng tôi nghĩ đó là giai đoạn mới trong cuộc đời.”
Phát triển tự nhiên?
Nếu những lo ngại về chi phí sinh hoạt hiện tại bớt đi, có thể một số người lớn tuổi sẽ không còn cảm thấy cần phải làm việc sau khi nghỉ hưu nữa. Nhưng xu hướng chung – chúng ta đang sống và làm việc lâu hơn, và nhiều người trong chúng ta không tiết kiệm đủ lương hưu – cho thấy ‘nghỉ hưu’, đối với nhiều người, sẽ gồm làm việc dưới hình thức nào đó.
Tuy nhiên, chuyển sang làm việc linh hoạt có thể làm lợi cho cả những người hưu trí hiện nay lẫn những lao động trẻ bị than thở là thế hệ không bao giờ đủ sức về hưu.
Trước đây, khoảng cách giàu nghèo giữa những người thuộc thế hệ bùng nổ dân số và các thế hệ sau có nghĩa là nhiều người phải vất vả làm việc khi đã ngoài 70.
Nhưng làm việc linh hoạt đem đến lựa chọn mới – phiên bản khác của ước mơ nghỉ hưu trên bãi biển. Tuần trước, Llewellyn đã có chuyến đi chơi cuối tuần đến Corfu với một người bạn. “Tôi làm việc trong vài giờ, nhưng tôi cũng xuống biển,” bà nói.
Kiểu nghỉ hưu linh hoạt này không phải ai cũng làm được, nhưng nó là chỉ dấu cho thấy bản thân khái niệm này có thể và nên tiến triển như thế nào.
“Tôi nghĩ điều thực sự quan trọng là phải nhận ra rằng nghỉ hưu chỉ là một giai đoạn được sáng tạo ra, không phải là sự phát triển tự nhiên hay là giai đoạn cần có trong đời,” bà Silver nói. “Tôi nghĩ rằng bây giờ, nhiều người sẽ đặt vấn đề nó có ý nghĩa gì, và liệu nó có thực sự là mục tiêu cuộc sống của tất cả mọi người hay không.”
Bài tiếng Anh đã đăng trên BBC Worklife.
Nhận xét
Đăng nhận xét