Nên hay không nên chích ngừa Covid-19 cho trẻ em?
- Josie Glausiusz
- BBC Future
Vào cuối tháng 8/2021, Talia Shmuel đưa con trai 5 tuổi của cô đến trạm xá địa phương ở Jerusalem, Israel để cậu bé được tiêm mũi vaccine Covid-19 đầu tiên.
Cậu bé sinh ra đã có khuyết tật tim, và tác dụng phụ là khí quản bị thu hẹp nghiêm trọng, khiến cậu bé đặc biệt dễ bị bệnh. "Bất cứ khi nào cháu bị bệnh, nó thường chuyển thành viêm phổi," Shmuel nói. "Và cháu rất hay ốm bệnh."
Vì sao một số người không muốn tiêm vaccine Covid-19
Israel đi trước
Shmuel, bà mẹ ba con, cần giấy phép đặc biệt của Bộ Y tế Israel để chích ngừa cho con trai, vì cậu bé còn nhỏ. Cô thấy phấn khích, và tự tin rằng đó là lựa chọn đúng đắn.
"Chồng tôi và bản thân tôi đều là nhà phân tích nghiên cứu, và chúng tôi xem xét từng số liệu xuất hiện; Chúng tôi theo dõi mọi thứ," cô nói. "Chúng tôi kiểm tra nhiều nguồn khác nhau. Từ những số liệu đúng là có thể có tác dụng phụ [của vaccine]. Tuy nhiên, tác dụng phụ mà Covid-19 có thể gây ra cho nó còn tệ hơn nhiều."
Khi ngày càng có nhiều nước trên thế giới bắt đầu tiêm vaccine Covid-19 cho trẻ trên 12 tuổi, Israel giúp chúng ta thấy được sơ qua tương lai sẽ như thế nào.
Nước này đã nhanh chóng chích ngừa cho đa số dân số trưởng thành hồi đầu năm. Vào tháng 6, Israel khuyến nghị tiêm phòng cho trẻ trên 12 tuổi sau những đợt bùng phát ở trường học - và hiện đã chích mũi thứ ba làm mũi tăng cường cho nhóm tuổi này.
Kể từ tháng 7, họ cũng đã tiêm vaccine cho trẻ từ 5-11 tuổi 'trong những trường hợp đặc biệt', bao gồm bệnh phổi mãn tính nặng và suy tim sung huyết.
Tuy nhiên, dù vaccine Pfizer-BioNTech đã được chứng tỏ là an toàn cho trẻ em nhưng việc quyết định tiêm cho trẻ em có thể phức tạp hơn so với việc tiêm cho người lớn.
Do trẻ em có xu hướng ít bị Covid-19 nặng, ngay khi chỉ có vài phản ứng bất lợi do tiêm vaccine cũng có thể khiến việc tiêm vaccine trở nên khó được coi là thoả đáng.
"Vaccine hiệu nghiệm," Nicole Ritz, chuyên gia bệnh truyền nhiễm nhi tại Bệnh viện Nhi Đại học Basel ở Thụy Sĩ, cho biết.
"Nhưng cũng những gì chúng ta đã làm cho các em trong độ tuổi từ 12 đến 18, chúng ta cần thận trọng hơn nữa khi tiêm vaccine cho trẻ ở độ tuổi nhỏ hơn. Có khả năng đây sẽ trở thành loại vaccine được chích trong năm đầu tiên sau khi chào đời, giống như nhiều vaccine khác. Độ tuổi càng giảm thì càng cần phải có dữ liệu cho thấy đó là vaccine an toàn. Và thu thập dữ liệu như thế sẽ khó khăn hơn bởi vì một đứa trẻ năm tuổi ít có khả năng nói với bạn 'con có cảm giác lạ ở trong tim, hôm nay con cảm thấy không vui', hơn là đứa 16 tuổi."
Việc Israel triển khai vaccine cho trẻ em tương đối suôn sẻ. Cho đến nay, họ đã tiêm chủng cho quá nửa số trẻ từ 12 đến 15 tuổi.
Chỉ có rất ít người xuống đường trong các cuộc biểu tình lẻ tẻ. Hầu hết phụ huynh Israel dường như sẵn sàng tiêm ngừa cho con lớn của họ: tính đến tháng 10/2021, 53,7% trẻ em từ 12 đến 15 tuổi và 84% thanh thiếu niên từ 16 đến 19 tuổi đã được tiêm mũi đầu tiên, theo bảng số liệu Covid-19 của Bộ Y tế.
Biến thể Delta
Khi được hỏi cảm thấy thế nào về vaccine cho trẻ nhỏ, bao gồm cả những em không có bệnh nền, một số phụ huynh rất hào hứng.
Họ dẫn ra nỗi sợ con cái họ nhiễm bệnh, lo lắng về các biện pháp phong tỏa mới bắt đầu, kiệt sức vì bị cách ly và học tại nhà liên tục, lo lắng con cái họ bị thua kém ở trường hay chúng họ không có khả năng học từ xa - cho dù chúng cảm thấy khó tập trung hoặc do thiếu thiết bị để trẻ vào Zoom.
Sự xuất hiện biến thể Delta dễ lây lan đã làm dấy lên lo ngại về phong tỏa trong tương lai.
Giữa tháng 6/2021, Israel dỡ lệnh buộc đeo khẩu trang trong nhà, và nhắc đến chiến dịch tiêm chủng thành công vốn đã chích ngừa đầy đủ cho khoảng 60% dân số.
Trong nhóm cao tuổi, vốn có nguy cơ cao nhất trước Covid-19, tỷ lệ thậm chí còn cao hơn - gần 90% người Israel trên 70 tuổi đã được chích.
Mười ngày sau, khi biến thể Delta lan rộng, lệnh bắt buộc đeo khẩu trang trong nhà áp đặt trở lại. Đến cuối hè, biến thể Delta chiếm ưu thế ở Israel.
Sau khi các trường công Israel khai giảng vào ngày 1/9, số trẻ dương tính với Covid-19 bắt đầu tăng đáng kể.
Trong tháng đó, hơn 54% số xét nghiệm dương tính ở Israel là trẻ em từ 0 đến 19 tuổi, theo bảng số liệu Covid-19 của Bộ Y tế Israel. Một số trẻ đã bị cách ly chỉ sau một ngày đến trường.
Trong năm thứ hai liên tiếp, những người dân Israel có dự định đón Năm Mới Do Thái trong giáo đường cuối cùng lại tổ chức các buổi cầu nguyện ngẫu hứng ngoài trời trong các công viên. Họ thổi sừng cừu truyền thống dưới những tán cây và người chạy bộ ngang qua dừng lại lắng nghe.
Chích ngừa cho trẻ có thể giúp phá vỡ chu kỳ mở cửa lại đầy lạc quan, rồi ngay sau đó là sự gia tăng các ca lây nhiễm và bước lùi Covid-19, một số chuyên gia cho biết.
"Tôi tin - và tôi đã nói điều đó suốt thời gian qua - rằng chúng ta cần tiêm phòng cho trẻ em để kiểm soát đại dịch, ở độ tuổi càng sớm càng tốt," nhà dịch tễ học Manfred Green, giáo sư Trường Y tế Công cộng thuộc Đại học Haifa ở Israel, cho biết.
Từ rất sớm trong đại dịch, ông giải thích, "chúng ta đã biết đây là một căn bệnh rất dễ lây. Bây giờ nó trở nên dễ lây hơn với Delta."
Các quan chức y tế công cộng hy vọng rằng nếu 60% đến 70% dân số được miễn dịch, đại dịch có thể được kiểm soát, ông nói. Bây giờ họ nhận ra tỷ lệ đó phải cao hơn nhiều. Chích ngừa cho trẻ sẽ 'giảm tập hợp những người không có miễn dịch'.
Khi trẻ em tụ tập ở trường, chúng có thể lây bệnh, Green nói thêm. Nếu bị nhiễm, có khả năng chúng không có triệu chứng hoặc chỉ có triệu chứng nhẹ, nhưng điều đó không có nghĩa là tất cả trẻ em đều dễ dàng rũ bỏ bệnh này.
Tại Mỹ, số trẻ em và thanh thiếu niên nhập viện đã tăng gần năm lần vào cuối tháng 6 đến giữa tháng 8/2021, khi chủng Delta chiếm ưu thế, theo dữ liệu từ Trung tâm Kiểm soát Dịch bệnh Hoa Kỳ.
Tại Israel, trong tất cả các bệnh nhân tình trạng nặng hồi tháng 10, có 0,2 đến 0,5% là trẻ em từ 0 đến 19 tuổi. Tổng cộng 12 trẻ từ 0 đến 19 tuổi ở Israel đã tử vong vì Covid-19 kể từ khi đại dịch bắt đầu, theo số liệu Covid-19 của Bộ Y tế.
'Covid kéo dài'
Trẻ em cũng có nguy cơ bị các triệu chứng lâu dài sau khi nhiễm, chủ yếu là đau đầu và mệt mỏi, được gọi là 'Covid kéo dài'.
Mặc dù tin tức đưa khác nhau, một nghiên cứu gần đây với 258.790 trẻ từ 5 đến 17 tuổi cho thấy ở Anh, có từ 2% đến 4% trong số 1.734 trẻ em dương tính với Covid-19 đã có các triệu chứng kéo dài như vậy.
Tại Israel, một nghiên cứu tương tự cho thấy 11% trong số 13.864 trẻ từ 3 đến 18 tuổi đã khỏi Covid-19 cho biết các em có triệu chứng kéo dài bao gồm giấc ngủ bị xáo trộn và khó tập trung. Một số tác động này, các tác giả nghiên cứu cho biết, có thể là hậu quả của việc phong tỏa và đóng cửa trường học kéo dài.
Do những yếu tố này, tiêm ngừa cho trẻ từ 5 đến 11 tuổi, và có thể ở độ tuổi nhỏ hơn, 'là hợp lý', Green nói, ngay cả khi không có bệnh nền. Từ kinh nghiệm của Israel trong chích ngừa cho trẻ từ 12 đến 15 tuổi, "bài học là vaccine có lịch sử rất an toàn. Không có nhiều tác dụng bất lợi nghiêm trọng", ông nói thêm.
Có từ 1 trên 3.000 cho đến 1 trên 6.000 nam giới từ 16 đến 24 tuổi được tiêm vaccine Pfizer-BioNTech ở Israel đã bị chứng viêm cơ tim hiếm gặp, nhưng Green khẳng định "gần như lúc nào" bệnh này cũng có thể chữa trị được, mặc dù có thể cần phải nhập viện.
Tác dụng phụ đó cũng có thể phải được đặt trong bối cảnh nguy cơ nhiễm Covid-19. Một nghiên cứu của Israel về người lớn từ 16 tuổi trở lên cho thấy nguy cơ viêm cơ tim 'tăng đáng kể' sau khi nhiễm Covid-19, so với tỷ lệ mắc bệnh sau khi tiêm chủng.
Các quan chức y tế công cộng khác của Israel tỏ ra thận trọng hơn.
"Chích ngừa cho trẻ dưới 12 tuổi đặt ra những vấn đề và câu hỏi khó khăn về y tế, đạo đức và xã hội," Adi Niv-Yagoda, chuyên gia về chính sách y tế tại Đại học Tel Aviv và là thành viên hội đồng tư vấn Covid-19 của Bộ Y tế Israel, viết trong một email.
"Một mặt, tiêm phòng cho trẻ em trong độ tuổi từ 5 đến 12 tuổi có thể rất hữu ích để đối phó với sự lây lan của bệnh Covid-19 và giảm quy mô dịch," ông nói. "Mặt khác, mối quan tâm tự nhiên là về những hậu quả sức khỏe có thể trong tương lai."
Những lo ngại đó được Nicole Ritz ở Bệnh viện Nhi Đại học Basel, hưởng ứng. "Bạn chích ngừa cho trẻ để bảo vệ cho chúng hay để bảo vệ xã hội?" Ritz, chuyên gia bệnh truyền nhiễm nhi khoa, vốn đã điều trị cho 20 đến 30 trẻ em và thanh thiếu niên mắc PIMS (hội chứng đa hệ thống viêm ở trẻ em), hội chứng hiếm và nghiêm trọng xảy ra ở chưa tới 0,5% trẻ em mắc (hoặc đã mắc) Covid-19, nói.
Nếu đây là bệnh lành ở hầu hết trẻ em, thì rất ít trẻ dễ bị bệnh nặng - những trẻ có yếu tố nguy cơ như béo phì, tiểu đường hoặc bệnh phổi - có thể được lợi trực tiếp từ chích ngừa, Ritz nói. Nhưng nếu lợi ích duy nhất của chích ngừa cho trẻ là bảo vệ ông bà chúng, thì "vaccine đó phải cực kỳ an toàn", bà nói.
Chích vì cộng đồng?
Ritz chỉ ra báo cáo gần đây của CDC về sự an toàn của Covid-19 ở thanh thiếu niên từ 12 đến 17 tuổi, vốn tiếp tục theo dõi 8,9 triệu thanh thiếu niên Mỹ được chích vaccine Pfizer-BioNTech.
Hệ thống báo cáo sự số vaccine của họ (Vaers) đã nhận được 9.246 báo cáo về tác dụng phụ sau tiêm chủng, tức là tỷ lệ 1/1.000 bệnh nhân được tiêm. Hơn 90% tác dụng phụ này là 'không nghiêm trọng' như chóng mặt và đau đầu. Còn lại, tương đương 9,3%, là tác dụng nghiêm trọng như đau ngực, nôn mửa, sốt và viêm cơ tim. "Vaers không nhận được báo cáo nào về tử vong được xác định là do viêm cơ tim," báo cáo ghi nhận.
Tuy nhiên, sự xuất hiện biến thể Delta cũng đã khiến một số nhà nghiên cứu thay đổi lập trường về việc tiêm chủng cho trẻ em.
"Do sự xuất hiện của biến thể Delta, giờ đây chích ngừa cho trẻ từ 5 đến 11 tuổi trở nên cấp bách hơn khi những thử nghiệm lâm sàng hoàn tất và vaccine được chứng minh là an toàn và hiệu quả," bác sĩ bệnh truyền nhiễm Monica Gandhi ở Đại học California, San Francisco, nói với BBC qua email.
Hồi đầu năm, bà không thấy sự cần thiết phải tiêm ngừa cho nhóm tuổi này, nhưng Delta đã thay đổi cục diện. "Với khả năng lây lan cao hơn, tôi ủng hộ tiêm chủng cho trẻ nhỏ để bảo vệ người trong gia đình, nhất là người lớn tuổi."
Green đồng ý. "Tôi biết có người sẽ nói, 'tại sao trẻ em nên chích loại vaccine không giúp bản thân chúng mà chỉ giúp cho xã hội?' Câu trả lời là trẻ em không phải là loài sống bên ngoài xã hội. Chúng là một phần xã hội. Nếu cha mẹ chúng bệnh, hoặc ông bà, hoặc hàng xóm chúng, điều đó cũng ảnh hưởng chúng."
Đối với các bậc cha mẹ, có thể khó mà đưa ra quyết định tự tin giữa vô vàn nghiên cứu và thống kê. Nhưng có một số người đơn giản cảm thấy nhẹ nhõm, và ngày họ càng cảm thấy nhiều hy vọng hợn.
"Tôi sẽ cho mấy đứa con dưới 12 tuổi của tôi chích ngừa ngay nếu có thể," Gila Rose, nhà văn và biên tập viên tự do ở thị trấn Modiin, nói. Bà có một đứa con 18 tuổi, một đứa 15 tuổi (cả hai đều đã chích), một đứa 11 tuổi và một cặp song sinh gần 7 tuổi.
Rose chỉ ra sự gia tăng biến thể Delta, cũng như phong tỏa, cách ly hết lần này đến lần khác, là lý do để tăng tốc tiêm chủng cho trẻ em.
Đóng cửa trường học cũng tác động nghiêm trọng lên trẻ em. "Tụi nhỏ thật sự rất khổ," bà nói. "Khi chúng ta nghĩ sẽ chỉ mất vài tháng, hay một năm - đó là một chuyện. Nhưng bây giờ đã là năm học đảo lộn thứ ba."
Rose 'không thấy cắn rứt' khi cho con nhỏ chích ngừa, coi đó là thẻ bài 'thoát khỏi cách ly': "Tôi sẽ là người xếp hàng đầu tiên cùng với các con. Có lẽ đây là điều cuối cùng cần làm, để xoay chuyển tình thế," bà nói.
Bài tiếng Anh đã đăng trên BBC Future.
Nhận xét
Đăng nhận xét