ĐIỂM BÁO
RFI
Ukraina cố gắng đạt hai bước ngoặt trong quân sự và ngoại giao
Lần đầu tiên quân đội Ukraina xuyên thủng được phòng tuyến kiên cố thứ nhất của Nga. Les Echos ngày 30/08/2023 cho rằng nếu cắt được đường tiếp tế cho quân Nga ở miền tây, sẽ là một bước ngoặt. Về ngoại giao, một bước ngoặt khác đang được chờ đợi : sự ủng hộ kế hoạch 10 điểm của tổng thống Zelensky. Libération cho biết Nga vẫn tìm cách mua được chip điện tử dùng cho vũ khí nhưng ngày càng khó khăn và đắt đỏ.
Đăng ngày:
Đám tang gần như lén lút của Prigozhin
Liên quan đến nước Nga, phóng sự của Le Figaro mô tả « Tại Saint-Pétersbourg, đám tang bí mật của Yevgeny Prigozhin ». Nhiều người Nga đã tưởng niệm ông trùm Wagner ở nhiều địa điểm trên cả nước, trong khi đám tang của Prigozhin lại được kín đáo tổ chức hôm qua ở Saint-Pétersbourg.
Không có một khách viếng nào, đông đảo cảnh sát, lực lượng chống bạo động, vệ binh quốc gia trấn giữ cổng vào và những lối đi của nghĩa trang nhỏ bé Pokhorovskoïé nằm cách trung tâm Saint-Pétersbourg 20 kilomet. Đám tang rất được chờ đợi của Yevgeny Prigozhin rốt cuộc đã diễn ra một cách hầu như lén lút, khác xa mong đợi của những người ủng hộ. Do không có tin tức gì, báo chí địa phương phải gởi các thông tín viên đến canh ở từng nghĩa trang một để sẵn sàng đưa tin.
Nhưng sau rất nhiều hỏa mù được tung ra từ các cơ sở mai táng để lừa báo chí, những nhà tang lễ trống rỗng, đến khoảng 17 giờ kênh Telegram chính thức thuộc tập đoàn Concord của thủ lãnh Wagner mới thông báo : Yevgeny Prigozhin đã được chôn cất xong vào lúc 13 giờ, với sự hiện diện của khoảng 30 người thân cận nhất. Một nguồn tin cho biết hoàn toàn không có ai mặc quân phục. Ngay cả những chỉ huy của Wagner cũng không được tham dự tang lễ, còn những lính đánh thuê bình thường không thể trông thấy ông trùm được an táng với vinh dự « anh hùng nước Nga » vẫn đang còn nguyên giá trị.
Phát ngôn viên điện Kremlin những ngày qua nhắc đi nhắc lại rằng thân nhân ông chỉ muốn tổ chức trong vòng thân mật. Nhưng phải chăng gia đình Prigozhin thực sự muốn một tang lễ « hạ giá » như vậy ? Họ có bị chính quyền buộc phải chôn ở mảnh đất nhỏ bé nằm ngoài rìa Saint-Pétersbourg ? Thông báo cho biết có thể đến thăm mộ vào buổi tối, cha của Prigozhin cũng đã được chôn ở đây. Nhiều « bàn thờ » tưởng niệm ông trùm Wagner đã mọc lên khắp nước Nga, cho thấy Prigozhin đã được cảm tình như thế nào. Có người cho biết sẵn sàng bầu nếu ông ta ra ứng cử tổng thống, « người duy nhất dám nói thẳng nói thật ».
Tang lễ ở Kiev vinh danh người phi công anh hùng
Thông tín viên La Croix tại Kiev nói về một tang lễ khác của một anh hùng thực sự, đó là vinh dự được dành cho phi công Andriy Pilshchykov, bí danh « Juice », tử nạn trong một phi vụ huấn luyện hôm 25/08 lúc chưa đầy 30 tuổi. Sau khi người mẹ đau khổ mặc đồ tang đen hôn lên chiếc quan tài được phủ lá cờ hai màu xanh vàng, đến lượt những người thân khác và các chiến hữu.
Trung tướng Mykola Olechchuk nhấn mạnh : « Andriy là huyền thoại của Không quân. Anh có 500 giờ bay, thực hiện trên 100 phi vụ chiến đấu, đã phá hủy 10 sở chỉ huy của quân Nga ». Gót giày quân xâm lược vào mùa đông 2022 đã khiến « Juice » trở lại với quân đội. Bên cạnh nhiệm vụ tác chiến, anh tự đặt cho mình bổn phận đem lại F-16 cho quân đội Ukraina với những cuộc trả lời phỏng vấn báo chí, video có hàng triệu lượt xem trên mạng xã hội thậm chí ra trước Quốc Hội Hoa Kỳ để vận động.
Tiến thận trọng trên chiến trường, Ukraina ra sức vận động ngoại giao
Les Echos nhận thấy Kiev « muốn mở rộng những điểm tựa ». Quân đội Ukraina tiếp tục tiến lên trên chiến trường một cách thận trọng. Với việc chiếm được làng Robotyne hôm thứ Năm nhưng chỉ mới công bố vào đầu tuần, lần đầu tiên quân đội Ukraina đã xuyên thủng được phòng tuyến thứ nhất của Nga, nổi tiếng là kiên cố.
Kiev hôm qua khẳng định có những bước tiến mới ở miền nam nhưng chịu thiệt hại nặng nề. Nay lực lượng Ukraina đã tiếp cận giới tuyến thứ hai trong số ba phòng tuyến bảo vệ của Nga, nhờ mũi đột phá ở làng Tokmak cách Robotyne khoảng 30 kilomet. Nếu triển khai được pháo tại đây, Ukraina có thể tấn công những đường tiếp liệu sống còn của Nga thông qua xa lộ M14 và một đường xe lửa chạy dọc theo duyên hải biển Azov. Dưới hỏa lực Ukraina, các xe tải và xe lửa khó thể tiếp tế đạn dược và xăng dầu cho quân Nga ở miền tây kể cả Crimée, đó sẽ là một bước ngoặt.
Trên lãnh vực ngoại giao, một bước ngoặt khác đang được chờ đợi : sự ủng hộ kế hoạch 10 điểm được tổng thống Volodymyr Zelensky giới thiệu trong mỗi hội nghị quốc tế, từ Bali, Copenhague đến Djeddah. Theo ngoại trưởng Dmytro Kouleba, đây là một cơ cấu linh hoạt vì mỗi nước có thể chọn lựa những điểm phù hợp. Là khách mời danh dự trong cuộc họp đại sứ các nước ở Paris, ông khẳng định : « Chúng tôi chỉ mong muốn một nền hòa bình công chính cho Ukraina, có nghĩa là ở biên giới năm 1991, và bền vững, không bị Nga xâm lăng một lần nữa ».
Với những ai đòi thương lượng với Nga, ngoại trưởng Ukraina nhắc nhở, Yevgeny Prigozhin đã đối đầu trực diện với Vladimir Putin, « Ông ta đã thương thảo, đã tìm được thỏa thuận và sau đó Putin sát hại Prigozhin. Không có lý gì Putin xử sự theo một cách khác… ». Kiev tiếp xúc với nhiều nước trên thế giới, từ châu Phi, châu Á đến châu Mỹ la-tinh, và sẽ còn tiếp tục nhân Đại hội đồng Liên Hiệp Quốc kỳ tới. Bộ Ngoại Giao Pháp hôm qua đã giúp tổ chức cuộc họp với các đại sứ châu Phi, những nước đang lo lắng về an ninh lương thực. Ngoại trưởng Pháp Catherine Colonna tái khẳng định sự ủng hộ lâu dài không gì lay chuyển của Paris.
Chất bán dẫn đóng vai trò quyết định trong chiến tranh Ukraina
Cũng liên quan đến Ukraina, Libération cho rằng « Chất bán dẫn là trung tâm của cuộc chiến », cần thiết cho hoạt động của nhiều loại vũ khí. Chủ yếu do các công ty phương Tây sản xuất, nhưng Nga vẫn có cách mua né được cấm vận.
Các drone Orlan-10 của Nga dài 3 mét hoành hành trên chiến địa, được trang bị khoảng vài chục linh kiện phương Tây. Camera thu hình của Sony, động cơ của Nhật, nhất là hệ thống kiểm soát đường bay và dẫn đường hoạt động nhờ thiết bị tinh vi của Thụy Sĩ. Trong chiến tranh hiện đại, những con chip và chất bán dẫn hiện diện khắp nơi, từ xe tăng đến trực thăng tác chiến, trong hệ thống hồng ngoại để quan sát ban đêm, ống ngắm hay hệ thống liên lạc.
Một báo cáo của Royal United Services Institute (RUSI) tháng 8/2022 cho biết có 450 linh kiện ngoại quốc trong 27 hệ thống vũ khí Nga thu được trên chiến trường Ukraina. Nhiều thiết bị vi điện tử đơn giản có thể mua được trên mạng ở nhiều nước, số khác bị đặt trong vòng kiểm soát để tránh dùng cho mục đích quân sự. Sau khi Ukraina bị xâm lăng, đại đa số thiết bị lưỡng dụng đã bị cấm xuất sang Nga. Trong khi nhu cầu của Matxcơva rất lớn : phải liên tục sản xuất thêm các hỏa tiễn Kalibr và Iskander vốn lệ thuộc vào các con chip của Texas Instruments, hiện đại hóa các xe tăng cũ bằng cách gắn thêm hệ thống ngắm hồng ngoại, thay thể các drone bị bắn hạ.
Nga né được phần nào cấm vận, nhưng tốn kém và phức tạp
Vẫn chưa thể đánh giá được tác động của cấm vận, nhưng rõ ràng là Nga có tránh né được, ít nhất là một phần. Chẳng hạn các drone Orlan-10 tiếp tục quấy nhiễu ở tiền tuyến, dù Ukraina cho biết đã tiêu diệt được 1.500 chiếc.
Theo các chuyên gia Anh, những thiết bị cần cho cuộc chiến vẫn được một loạt nhà phân phối ở Trung Quốc, Hồng Kông, Hàn Quốc, Hoa Kỳ, châu Âu bán cho Nga. Để mua được chất bán dẫn, Matxcơva nhờ đến các đối tác thương mại « cánh hẩu », trong đó Trung Quốc – vừa là nhà sản xuất vừa là nhà nhập khẩu chip lớn nhất thế giới, là đồng minh chính. Trong năm 2022, Bắc Kinh đã xuất khẩu 179 triệu đô la vi mạch sang Nga, tăng gần 2,5 lần.
Thị trường bán dẫn rất khó quản lý vì số lượng trao đổi khổng lồ (năm 2021 trên 1.000 tỉ chất bán dẫn đã được bán ra), những công ty nhỏ dễ dàng tái xuất khẩu một cách bất hợp pháp. Chẳng hạn một điều tra của Nikkei cho thấy Agu Information Technology, một công ty ở Hồng Kông từ tháng 9 đến 12/2022 đã xuất sang Nga 17 triệu euro chất bán dẫn trong đó có những loại công nghệ rất cao, giá trên 11.000 euro/chiếc. Công ty này mới được thành lập vào tháng 4/2022, chừng như là một chiếc vỏ rỗng đã thành công trong việc tìm được những mặt hàng chất lượng rất cao.
Nhật báo Nikkei cho rằng trong một số trường hợp, hàng tồn của nhiều nhà sản xuất khác nhau có thể được bán cho các nhà buôn nhỏ nên khó truy vết. Về phía Matxcơva có cả một mạng lưới công ty bình phong để che giấu điểm đến cuối cùng. Tuy vậy đối với kỹ nghệ quốc phòng Nga, nhập khẩu các mặt hàng vi điện tử phương Tây đã trở nên phức tạp hơn nhiều, mắc tiền hơn và ít tin cậy hơn về chất lượng.
Địa ốc Trung Quốc tiếp tục khủng hoảng
Tại châu Á trên lãnh vực kinh tế, Le Monde nhận định « Trung Quốc gặp khó khăn trong việc tái cơ cấu Evergrande ». Trở lại thị trường chứng khoán sau 17 tháng vắng mặt, giá trị của tập đoàn địa ốc này sụt mất 80 % và tương lai tỏ ra bất định. Nay giá trị của Evergrande (Hằng Đại) chỉ còn 590 triệu đô la, trong khi lúc đỉnh điểm năm 2017 lên đến 50 tỉ đô la.
Sau khi nhà đầu tư địa ốc nợ nần nhiều nhất thế giới mất khả năng chi trả vào tháng 9/2021, đã có khoảng 80 tập đoàn khác phá sản, hàng trăm dự án xây dựng bị ngưng lại, khiến lãnh vực mang lại 25 % tăng trưởng cho Trung Quốc bị lao đao. Tháng Tám năm nay, đến lượt Country Garden vẫn được cho là uy tín không thể trả nổi nợ.
Trước hết đối mặt với vấn đề thanh khoản do áp lực từ cơ quan tài chánh, các công ty địa ốc nay còn phải đối phó khủng hoảng về cầu. Tháng Bảy vừa qua, số căn hộ bán ra giảm 43 % so với tháng trước. Người mua quay sang các công ty quốc doanh để bảo đảm hơn, làm thay đổi toàn cảnh thị trường. Country Garden lâu nay đứng hàng đầu về số bán, nay phải nhường chỗ cho ba công ty nhà nước khác.
Ấn Độ và nghịch lý tăng trưởng
Cũng về kinh tế châu Á, Les Echos phân tích « Nghịch lý trong tăng trưởng ngoạn mục của Ấn Độ ». Với mức tăng 6 % năm nay và 7 % năm tới (theo OCDE), Ấn Độ đứng đầu tất cả những nền kinh tế lớn. Năm 2024, đất nước đông dân nhất thế giới còn vượt Trung Quốc 2 điểm về tăng trưởng. Thủ tướng Nadrendra Modi hy vọng sẽ sớm trở thành nền kinh tế thứ ba thế giới. Trong năm 2023, Ấn Độ đạt hai dấu mốc quan trọng : qua mặt Trung Quốc về dân số và về kinh tế thì vượt Anh quốc – nước đô hộ cũ, lần đầu tiên đang được một người gốc Ấn lãnh đạo. Ấn Độ có nguồn tiền tiết kiệm dồi dào, có lượng vàng dự trữ trị giá 2.000 tỉ đô la.
Tuy nhiên nạn quan liêu bàn giấy vẫn tồn tại, và không tạo ra đủ công ăn việc làm. Có đến 42 % dân số làm nông nghiệp, thử thách lớn cho những năm tới là chuyển đổi sang kỹ nghệ, còn ngành dịch vụ không hấp thu được hết nhân lực vừa bước vào thị trường lao động. Đó là nghịch lý của một đất nước tăng trưởng nhanh hàng đầu nhưng một phần đáng kể dân chúng phải đứng ngoài lề.
Nhận xét
Đăng nhận xét