Văn Quang – Viết từ Sài Gòn
Để
nhớ một thời …..
tạo nên linh hồn của Sài Gòn xưa
Buổi sáng thứ sáu vừa
qua (11-10-2012), tôi được một ông bạn điện thoại đến rủ ra Givral uống cà phê.
Tôi rất ngạc nhiên vì từ hơn 2 năm nay Givral nằm trong thương xá Eden đã bị
đập phá tan tành để… làm một cái gì đó, chắc cũng “vĩ đại”như tòa nhà Vincom
chiếm trọn khu vườn hoa trước mặt. Mỗi lần đi ngang quađường Đồng Khởi, tôi
không thể nào quên đó là đường Tữ Do xưa kia… của chúng tôi. Nhìn toàn bộ khu
tứ giác Eden chỉ còn là đống gạch vụn với những hàng rào kiên cố xung quanh cứ
như nhìn thấy… cái gọi là “trại cải tạo”. Thì ra, sau hơn 12 năm, cái “trại cải
tạo” ấy vẫn cón ám ảnh tôi ngay cả trong vô thức, đôi khi ngay cả trong giấc
mơ. Thế nên mỗi khi đi qua khu Eden bì tàn phá đó, tôi bỗng cúi đầu, chẳng muốn
nhìn lâu và cũng chẳng muốn tìm hiểu xem trong thời gian tới, nó sẽ mọc lên cái
gì. Tôi cứ nghĩ Gival đã thuộc hẳn về quá khứ, như những người bạn tôi ra lò
hòa thiêu, không bao giờ gặp lại.
Ông bạn thấy tôi khựng
lại, ông giải thích:
–Nó mở lại Givral hôm
qua (10-10-2012) ở chỗ cũ rồi ông ạ. Cũng điểm tâm, cà phê như xưa. Ra ngồi xem
cho biết, nhớ lại chút kỷ niệm xưa.
Nghe bùi tai, tôi đồng ý
ngay. Dù biết rằng ra đó ngồi sẽ rất ngậm ngùi nhớ bạn, nhờtình, nhớ thời trai
trẻ, nhớ đủ thứ… trong cái không gian ấy.
Cái “trục văn hóa không
tên”
Nóiđến Gival là nhớ đến
La Pagode, Brodard… chắc chắn những người đã từng sống, từng ghé qua Sài Gòn
chưa ai quên. Nhất là những văn nghệ sĩ, nhà báo, dân biểu, thường ngồi ở đấy
làm nơi trao đổi tin tức nghề nghiệp. Còn một số lớn khách du lịch, sĩ quan,
quân nhân, công tư chức làm việc tại “thủ đô” miền Nam và các bạn trẻ Sài Gòn
thập niên 60-75 cũng hay lui tới nơi này. Một địa điểm trung tâm thành phố, rất
thuận tiện cho mọi việc, từ hẹn hò, mua sắm vài thứ, đợi giờvào rạp chiếu phim,
hoặc chỉ đi “bát phố” mà hồi đó chúng tôi gọi là đi “hittuking”,tức là đi “hít
tủ kính” chứ không mua bán gì. Hơn thế, thương hiệu bánh ngọt Gival rất nổi
tiếng, thu hút nhiều khách sành ăn. Mấy bà đi ngang qua Lê Lợi - TựDo ghé vào
mua vài cái bánh mang về cho chồng con là chuyện bình thường.
Gival, La Pagode,
Brodard đã trở thành một cái “trục văn hóa không tên” phảng phất mà rất sâu đậm
trong cái hồn của Sài Gòn.
Sau năm 1975, Gival vẫn
còn sống cho đến khi khu này bị “giải tỏa”, nhưng khách không còn “chọn lọc”
như thời xưa. Khách hàng đủ mọi loại, ông Tây bà Đầm, ông Hàn Quốc bà Đài Loan,
chân dài đẹp, chân dài xấu, nghệ sĩ thập cẩm ra vô thong thả và giá cả cũng váo
loại trung bình, không “mềm” cũng không “cắt cổ”.
Givral ngàyấy… bây giờ
Trong khi ông bạn tôi
tìm chỗ gửi xe, tôi đứng trên đường Lê Lợi nhìn qua khung kính vào nhà hàng
Gival mới. Nó vẫn ở cái góc Lê Lợi – Đồng Khởi, mấy cái cửa kính lớn vẫn cho
khách có thể nhìn ngắm hai mặt đường phố và tất nhiên khách đường phố cũng có
thể chiêm ngưỡng những khách hàng “đẳng cấp” ngồi bên trong.
Điếuđáng tiếc nhất là
cái cột to tướng đúng vào góc đẹp nhất che lấp mất tầm nhìn nơi cửa chính trước
kia, làm cho không gian có vẻ như chật chội hơn, không thểnhìn thẳng ra nhà hát
lớn, khách sạn Continental với phong cách rất Tây và khách sạn Caravelle cùng
cái vòng xoay và những con đường chảy vào giữa lòng thành phố.
Chúng tôi bước vào nhà
hàng với một vẻ lạ lẫm. Những chiếc bàn ghế mới toanh, những bộ salon kê hai
bên góc khá đẹp. Tất cả đều mang dáng vẻ sang trọng như bất cứmột nhà hàng cà
phê, điểm tâm “có hạng” nào ở những thành phố lớn.
Khoảng 9g sáng, khách đã
chiếm hết số bàn trong tiệm. Số còn lại ngồi rải rác quanh chiếc comptoir hình
móng ngựa. Những người hoàn toàn xa lạ ngồi riêng biệt, chẳng ai nhìn ai. Cái
không khí ấy khiến tôi không thể quên những ngày xưa. Tuy ngồi khác bàn nhưng
chúng tôi vẫn có thể biết xung quanh mình có những ai.
Bàn bên kia là bốn năm
anh ký giả chuyên làm tin hành lang Quốc Hội, bàn góc trái là mấy ông dân biểu
Hạ Nghị Viện thời Đệ Nhị Cộng Hòa đang say sưa bàn về những “ý kiến” đã và đang
chuẩn bị lên diễnđàn. Bàn giữa nhà là mấy “dân chơi” quen mặt, có lẽ ngồi đợi
người đẹp… Thỉnh thoảng một cái gật đầu, một cái vẫy tay, một ánh mắt thân
thiện. Sự gần gụi, quen thuộc ấy chính là cái linh hồn của Gival trước 1975.
Bây giờ không tìm lạiđược nữa.
Cái “trục văn hóa” từ La
Pagode, Givral đến Brodard khác nhau thế nào?
Nằm chung trên đường Tự
Do xưa, có ba quán café cùng nổi tiếng như nhau. Bắt đầu từnhà hàng La Pagode ở
góc Lê Thánh Tôn – Tự Do, qua vài nhà hàng đến tiệm sách Xuân Thu, đến hành
lang Eden, trong đó có rạp Ciné Eden từ hồi… cựu hoàng BảoĐại mới lên ngôi. Đến
góc đường này là Givral nằm đối diện với khách sạn Continental, sát bên trụ sở
Hạ Nghị Viện (nhà hát lớn TP cũ), nhìn chéo sang phải là khách sạn Carvelle
sinh sau đẻ muộn. Đi quá chút nữa là nhà hàng Brodard.
Ba tiệm cùng nằm trên
một con đường rất gần nhau, chỉ cách khoảng trên dưới 100m và gần như có kiểu
kinh doanh giống nhau. Nhưng thật ra, nếu để ý kỹ, khách hàng thường chia làm 3
loại khác nhau. Ở đây tôi chỉ kể riêng về mặt “sinh hoạt văn hóa”.
Trước hết phải kể đến
nhà hàng La Pagode, tôi cho là “cổ kính” nhất. Ngay từ những năm 1953, khi tôi
mới biết taxi là “cái giống gì” (bởi ở miến Bắc hồi đó chưa có taxi), tôi đã
biết La Pagode. Hồi đó Pagode còn bày hàng ghế salon bọc da ra ngoài hành lang,
theo lời ông Nguyên Sa thì nó giống hệt nhiều nhà hàng ởParis. Ngồi ở đây
thoáng đãng. Khách đến thường chỉ dùng một ly cà phê, ngồi từchiều đến tối mịt.
Phía trong có một bàn đánh “tin” dành cho khách giải trí chứkhông có mục đích
cờ bạc kiếm tiền. Ông Hoàng Hải, anh ruột của cố chuẩn tướng Lưu Kim Cương, có
thể kể là một “nhà vô đich’ về môn giải trí này. Chúng tôi chỉ cần mua một chục
cái jeton, như đồng xu, bỏ vào khe là chơi triền miên. Cứ sắp hết lại kêu ông
ông Hoàng Hải “cứu giá”, bonus lại đổ xuống hàng đống jeton tha hồ chơi.
Từ đâu có “Radio
Catinat”
Khách hàng của La Pagode
hầu hết là nhà văn nhà thơ, nhạc sĩ, ca sĩ. Cứ vào buổi chiều, sau giờ tan sở
là tụ tập lại đây. Tất nhiên cũng ngồi thành nhóm. Những ngày đầu tôi thường đi
cùng Thanh Nam, Thái Thủy, Hoàng Thư và đến đây thường gặp các anh Nguyên Sa,
Trần Thanh Hiệp, Mặc Thu, Cung Trầm Tưởng, Mai Thảo, Phạm Đình Chương, Tạ Quang
Khôi, Viên Linh, Nguyễn Đạt Thịnh, Phạm Huấn, Anh Ngọc, Nhã Ca, Trần Dạ Từ,
Nguyễn Đình Toàn… Quá nhiều, tôi không thể nhớ hết. Thật sự cái nhu cầu chính
là đến đây gặp nhau, để… nói dóc, “bình loạn” vài cái tin văn nghệ, thời sự
chính trị cho vui thôi. Cả ba nhà hàng này với những cái“loa ngầm, loa không ai
kiểm chứng” nên có thời người ta gọi những tin tức ấy là “radio catinat” (bởi
con đường Tự Do, thời Pháp được đặt tên là đường Catinat). Tuy nhiên cũng có
những nguồn tin “bí mật quốc gia” rất chính xác bên cạnh những nguồn tin chẳng
bao giờ là sự thật. Nó cứ nhập nhằng như thế nên“radio Catinat” chưa chắc đã là
“láo toét” như nhiều người kết tội nó.
Vậy tạm gọi Pagode dành
cho giới viết lách gặp nhau, xả stress.
Quyền lợi hỗ tương giữa
phóng viên và các ông “nghị”
Còn Givral đông nhất và
đáng kể nhất vào mỗi buổi sáng. Phóng viên trẻ thường tụtập ở nhà hàng này vì
nó ở ngay trước trụ sở Hạ Nghị Viện, các ông dân biểu thường ra ngồi giải lao
tại đây và “thảo luận” đủ thứ chuyện bên lề. Và chuyện bên lề bao giờ cũng hấp
dẫn hơn chuyện trong nghị trường. Chuyện “bí mật quốc gia”, chuyện phe nhóm,
“gia nô” và không “gia nô”, chuyện tình bà nghị ông nghị…, cứ nghe mấy ông này
là có đủ tin “giật gân” trong ngày. Cánh phóng viên thường bắt mối rất chặt chẽ
với các ông bà dân biểu và nghị sĩ thượng hạ nghịviện. Thật ra họ có quyền lợi
“hỗ tương”, anh cho tôi tin, báo tôi yểm trợ lập trường của anh. Trong số những
phóng viên VN còn có một số phóng viên người Mỹ,Pháp từ khách sạn Continental
trước mặt ghé sang. Hoặc cũng có một số phóng viên người Việt làm cho các đài
truyền hình, truyền thanh nước ngoài săn tin tại đây.
Nhà thơhàng đầu VN
thường hẹn hò ở Givral
Có một nhà thơ hàng đầu
VN thời đó là thi sĩ Đinh Hùng, bình thường ông hay ngồi ởLa Pagode, nhưng khi
“hữu sự” ông lại ngồi ở Givral. Dáng người “thanh thoát”nhỏ nhắn rất thư sinh.
Lúc nào ông cũng chải chuốt, complet, cravate, đầu chải mượt gọn gàng, tay luôn
xách chiếc cặp da, ông còn giữ nguyên vẻ đỏm dáng, lịch lãm của “công tử Hà
Nội” những năm 50. Ông thường hẹn gặp những người ái mộ ở đây. Tôi để ý thấy
hầu hết là những nữ độc giả rất trẻ, đẹp. Khi ông ngồi cùng 3-4 cô, khi ông lại
rù rì với một người đẹp duy nhất. Đúng là ông có số đào hoa và dù đã ngoại ngũ
tuần nhưng trái tim vẫn còn rất trẻ. Những lúc nhìn ông“say” như thế, tôi có
cảm tưởng như ông cũng giống như những cậu trai 20 ngồi bên cô gái 18. Ông sống
thật với rung cảm của mình. Có lẽ vì vậy thơ ông bao giờ cũng mang cái óng
mượt, thần thoại rất đặc trưng. Có thể, Givral chính là nơi bắt ngưồn cho những
cánh thơ thăng hoa của cảm xúc này.
Hôm nay ngồi ở Givral,
hình bóng anh Đinh Hùng vẫn quanh quẩn đâu đây. Nhớ lại, khi tôi viết truyện
dài “Đời chưa trang điểm”, tiêu đề này chính là đã mượn trong câu thơ “đời chưa
trang điểm mà xuân đã về” của anh. Lúc gặp nhau, anh Đinh Hùng nói với tôi: “Ừ,
cái tít ấy có vẻ tiểu thuyết lắm, cứ lấy xài đi, đóng thuế cho tớ một cuốn
thôi”. Mới đây mà đã hơn nửa thế kỷ rồi anh Đinh Hùng ơi!
Brodard với những “dân
chơi”
Còn nhà hàng Brodard nằm
ở góc Tự Do – Nguyễn Thiệp, nhìn sang bên kia là vũ trường Tự Do của ông Cường
lùn và chị “tài pán” Nhựt, bà chị này hành nghề cai quản các em “ca nhe” từ vũ
trường Ritz Hà Nội vào Nam. Ở đây lại đông vui vào những buổi sáng muộn và buổi
tối khi “gà lên chuồng”. Nơi lui tới của những “dân đi chơi đêm” Sài Thành.
Những anh hùng “hảo hớn” như Khê - Thăng Long Xích Thố, anh em ông Kim đầu bạc,
Kính tennis, Chương Marine cũng lui tới ngồi tán chuyện giang hồ. Các “đại gia,
tiểu gia” thời đó không nhiều, chỉ vỏn vẹn một số ông dược sĩ, tu bíp, doanh
nhân có“xế bốn bánh” đủ để chở các em đi ăn đêm. Thỉnh thoảng một vài em vũ nữ,
thường là loại có hạng như Lệ Hằng, Thủy Điên, Mỹ Khùng… ở mấy cái vũ trường
gần đó như Tự Do, Mỹ Phụng, Olympia cũng la cà vào đây tán dóc.
Ba nhà hàng ấy là 3 sắc
thái riêng biệt làm nên cái trục “văn hóa không tên”, cái linh hồn của Sài Gòn,
khó phai mờ trong ký ức của những người Sài Gòn.
Còn một địa chỉ nữa ở
gần chợ Bến Thành là nhà hàng Thanh Thế, nơi này là chỗ gặp nhau của những ký
giả thể thao như đàn anh Huyền Vũ, Thiệu Võ và một số những nhà báo miền Nam.
Tai nạn nghề nghiệp tại
Givral, chuyện bây giờ và chuyện ngày xưa
Nhắcđến Givral và gần
đây có câu chuyện về tin “siêu hot” trên nhiều tờ báo ở VN, tôi chợt nhớ đến
câu chuyện cũng gần giống như thế xảy ra giữa mấy anh phóng viên với nhau ngay
tại nhà hàng Givral hồi xưa. Xin ghi lại chuyện vừa xảy ra trước.
Hẳn bạn đọc còn nhớ câu
chuyện “tin không nổi” mới xảy ra vài tuần trước. Ngày 18-9, VOV online, một
trang thông tin trên mạng của VN, đã đăng tải thông tin với nội dung rất kỳ cục
về “quan hệ” bố chồng nàng dâu. Sau khi VOV online đăng thông tin này, rất
nhiều báo, trang thông tin điện tử ở VN đã trích nguồn tin này, có báo còn vẽ
rắn thêm chân cho tình tiết thêm phần “thật” và tăng độ “gay cấn” lên cao. Xin
nhắc lại câu chuyện có thể kể là chuyện ly kỳ quái đả nhất thế kỷ tại VN. Trang
mạng này đưa tin nguyên văn như sau:
“Bố chồng“yêu” con dâu,
cùng phải đi cấp cứu
Ông A (58 tuổi) có quan
hệ tình dục với cô con dâu (36 tuổi). Trong khi thực hiện hành vi vô đạo đức
này, người con dâu bị chứng co thắt âm đạo làm cho bố chồng không tách rời ra
được
Chiều 18.9, Phó Giáo sư,
tiến sĩ Tạ Văn Trầm - Phó Giám đốc Bệnh viện Đa khoa trung tâm tỉnh Tiền Giang
xác nhận, vừa quyết định chuyển 2 bệnh nhân (cư ngụ ở xã Tân Trung, thị xã Gò
Công) lên tuyến trên điều trị trong tình trạng “dính”nhau. Điều đáng nói là 2
bệnh nhân này là bố chồng và con dâu.
Trướcđó, trong lúc người
con trai đi làm ở TP.Hồ Chí Minh, ông A (58 tuổi) có quan hệ tình dục với cô
con dâu (36 tuổi).
Trong khi thực hiện hành
vi vô đạo đức này, người con dâu bị chứng co thắt âm đạo làm cho bố chồng không
tách rời ra được, được đưa đi cấp cứu ở Bệnh viện Đa khoa trung tâm tỉnh”.
Thật ra đây chỉ là nguồi
tin do BS Tạ Văn Trầm - Phó Giám đốc Bệnh viện Đa khoa trung tâm tỉnh Tiền
Giang nói vui với bạn bè thôi. Hoàn toàn không có thật. Sauđó vài ngày, sáng
22-9 trang báoVOVonline đã phải xin lỗi:
“Ngày 18-9, VOV online
đã đăng tải thông tin với nội dung về quan hệ bố chồng nàng dâu. Tuy nhiên qua
xác minh, phóng viên viết tin này đã có sai sót khi chỉ dựa trên một nguồn tin
không chính xác, thiếu thẩm định lại, dẫn đến tin đưa không đúng sự thật. VOV
online chân thành cáo lỗi cùng bạn đọc”.
Chuyệnở Givral thời
xưa
Thưa bạn, chuyện này
làm tôi nhớ đến câu chuyện có thật ở Givral hồi xưa, do anh Hồng Dương kể lại.
Khi đó anh là phóng viên của Đài Phát Thanh Quân Đội phụtrách tin tức nghị
trường thuật lại. Hầu như ngày nào anh cũng ngồi với cánh phóng viên ở Givral.
Trong số những phóng viên đi săn tin có một ông, lớn hơn vài tuổi. Ông này
thích “mần văn nghệ đủ thứ”, làm thơ, viết văn, nghiên cứu, lý luận, phê bình
văn học kiêm luôn nghề săn tin. Ông lại thích tỏ ra hiểu biết hơn người, coi
mình là cái rốn của vũ trụ nên anh em không ưa. Ông nói và viết nhiều hơn những
gì ông biết. Ông chỉ đọc chừng 10 cuốn sách nhưng phê bình đến cả trăm văn nghệ
sĩ. Chứng tỏ ông chỉ nghe lỏm chứ không biết đâu là đúng đâu là sai.
Một lần anh em đang
ngồi tán dóc, thấy ông (xin giấu tên, tạm gọi là ông XY ) đi tới. Mọi người đều
im bặt. Ông XY đoán chắc có tin gì hay, tụi nó giấu mình. Ông hỏi, nhưng anh em
không ai nói câu nào, ông càng nghi. Sau cùng ông lựa một anh có vẻ “thật thà”
nhất gặng hỏi cho được cái tin “bí mật” kia. Anh phóng viên “thật thà” bèn bịa
ngay ra một “tình sử” tiết lộ cho đàn anh XY. Tôi không nhớ rõ là chuyện gì,
nhưng đại khái là thứ tin tức động trời như kiểu tin “bố chồng dính lẹo với
nàng dâu”.
Ông XY tức khắc viết
bản tin đăng trên báo hàng ngày. Ông chủ nhiệm bị thiên hạ gọiđến tòa soạn hỏi
tới tấp và có nhiều phản ứng rất gay gắt. Ông chủ nhiệm báo này cũng giống như
ông chủ nhiệm VOV phải đi xác minh. Cánh phóng viên nói hoàn toàn không có tin
này. Chủ nhiệm đành đăng lời “cáo lỗi cùng bạn đọc” và chỉcòn cách cho anh
phóng viên nằm nhà làm việc vặt.
Cái bẫy của mấy ông
bác sĩ
Trởlại chuyện ngày
nay trên VOV, tôi thấy có dư luận chê trách BS Tạ Văn Trầm -Phó Giám đốc Bệnh
viện Đa khoa trung tâm tỉnh Tiền Giang nói bậy. Nhưng suy luận cho cùng, tôi
nghĩ đây cũng chỉ là chuyện ông BS Trầm thấy anh PV kia hay nghe lóm, viết văng
mạng nên ông ta cùng bạn bè ghét mặt, bèn dăng cái bẫy, bịa chuyện “bố chồng
nàng dâu”, cho anh ta nghe lỏm, cũng giống như cái bẫy của mấy anh bạn phóng
viên ngồi ở Givral hồi xưa thôi. Chẳng có lý do gì một BS phó giám đốc BV lại
nói một chuyện không hề có như vậy. Thiếu gì chuyện để mấy ông tu bíp nói dỡn với
nhau, sao lại nhè lúc anh phóng viên có mặt mà “khui” ra chuyện kỳ quái kia,
phải không bạn? Bài học này quả là đắt giá cho những người cầm bút chuyện
nghiệp và không chuyên nghiệp.
Tôi kể lại chuyện cũ,
chuyện mới để bạn đọc dễ dàng so sánh hai chuyện có cùng một nguyên nhân không.
Không thể tìm lại dĩ
vãng
Tóm lại, trong bài
này, tôi chỉ muốn thông tin đến bạn đọc một nét “văn hóa xưa” vừa được khơi gợi
lại giữa TP Sài Gòn. Nhưng với tôi, nó chỉ còn cái tên Givral của thời xa xưa
thôi. Tất cả đều khác trước, giá cả lại quá cao không phù hợp chút nào với cánh
phóng viên VN. Nó sẽchỉ còn thích hợp với khách du lịch ghé ngang qua TP này.
Dù sao cũng xin gửi đến bạn đọc nặng
lòng với những hoài niệm cũ, với Sài Gòn xưa, một cái gì đã mất đi không thể tìm
lại được.
Nhận xét
Đăng nhận xét