Tình dục, danh dự, và tống tiền trong thế giới mạng

30 tháng 10 2016

Một cuộc điều tra của BBC đã cho thấy hàng ngàn phụ nữ trong những xã hội bảo thủ ở Bắc Châu Phi, Trung Đông và Nam Á bị làm nhục bằng ảnh riêng tư và ảnh nóng. Tác giả Daniel Silas Adamson nhận thấy điện thoại thông minh và mạng xã hội đang đối đầu với quan niệm truyền thống về danh dự và nhân phẩm. 

Vào năm 2009, một cô gái 18 tuổi người Ai Cập, Ghadeer Ahmed, gửi một đoạn video clip vào di động của bạn trai. Đoạn video cho thấy Ghadeer đang nhảy tại nhà của một người bạn gái. Không có gì quá mức trong đoạn clip, ngoài việc cô ấy đang mặc một chiếc váy gợi cảm và nhảy rất thoải mái.

3 năm sau đó, người bạn trai đăng đoạn video lên YouTube để trả thù vì mối quan hệ của họ đã kết thúc. Ghadeer hoảng sợ. Cô gái biết toàn bộ mọi chuyện - nhảy nhót, chiếc váy, bạn trai- sẽ không được ba mẹ, hàng xóm và xã hội của cô, nơi mà phụ nữ buộc phải che giấu đi thân thể của họ và cư xử ngoan hiền, chấp thuận 

Nhưng trong những năm kể từ khi cô gửi đoạn video, Ghadeer cũng đã gia nhập vào cuộc cách mạng của người Ai Cập, cởi bỏ đi khan che mặt, và bắt đầu lên tiếng về quyền của phụ nữ. Bị tổn thương vì một ngươi đàn ông có ý định công khai làm nhục cô, cô đã có những hành động pháp lý. Mặc dù đã thành công làm cho anh ta bị kết án tội phỉ báng, đoạn video vẫn tồn tại trên YouTube, và Ghadeer bị tấn công trên mạng xã hội bởi những kẻ cố tình hủy hoại danh tiếng của cô bằng cách đăng những đường dẫn vào đoạn clip trên 

Năm 2014, chán nản vì bị bắt nạt and mệt mỏi vì lo lắng người ta có thể tìm thấy đoạn clip đó, Ghadeer đã có một quyết định dũng cảm: cô đăng đoạn video trên trang Facebook của chính cô. Trong một bình luận, cô nói đã đến lúc nên dừng việc lấy thân thể của phụ nữ ra để móc nhiếc họ và làm cho họ phải chịu đựng trong im lặng. "Cứ xem đoạn clip đi", cô nói. "Tôi nhảy đẹp. Tôi chẳng có lý do gì để thấy xấu hổ cả." 

---

Dùng ảnh nhạy cảm để trả thù là một vấn nạn có ở mỗi quốc gia trên thế giới, tuy nhiên sức mạnh đe dọa của ảnh nhạy cảm xuất phát từ khả năng làm nhục phụ nữ. Và trong một số cộng đồng xã hội, danh dự nhân phẩm được xem trọng hơn hết thảy.

"Văn hóa ở phương Tây hoàn toàn khác biệt", Inam al-Asha, một nhà tâm lý học và là một nhà hoạt động nữ quyền ở Amman, Jordan. "Một bức ảnh khỏa thân có thể chỉ làm bẽ mặt một cô gái, nhưng trong xã hội của chúng tôi, một bức ảnh khỏa thân có thể dẫn đến cái chết. Và thậm chí nếu cô ấy vẫn tồn tại, cuộc sống xã hội của cô ấy cũng kết thúc. Mọi người không giao lưu cùng cô ấy dẫn đến việc cô ấy bị tẩy chay và cô lập."

Hầu hết các trường hợp của việc lạm dụng này không được báo cáo bởi vì những thế lực đã làm cho phụ nữ dễ bị tổn thương cũng sẽ bắt họ giữ im lặng. Tuy nhiên luật sư, cảnh sát và các nhà hoạt động trong hơn một chục nước đã báo với BBC rằng sự xuất hiện của điện thoại thông minh và phương tiện truyền thông xã hội đã gây ra một đại dịch ẩn của việc tống tiền trực tuyến và bôi xấu người khác.

---

Zahra Sharabati, một luật sư người Jordan, đã nói với BBC rằng trong hai hoặc ba năm qua cô đã xử lý ít nhất 50 trường hợp liên quan đến việc sử dụng các hình ảnh kỹ thuật số hoặc phương tiện truyền thông xã hội để đe dọa hoặc làm nhục phụ nữ. "Nhưng trên cả nước Jordan," cô nói, "Tôi nghĩ rằng con số này còn cao hơn nhiều. Không ít hơn 1.000 trường hợp liên quan đến phương tiện truyền thông xã hội. Có đến hơn một cô gái, theo tôi nhớ, đã bị giết chết như là kết quả của việc này."

Louay Zreiqat, một sĩ quan cảnh sát ở Bờ Tây, nói rằng năm ngoái các đơn vị cảnh sát tội phạm mạng ở Palestine đã xử lý 502 vụ, trong đó nhiều vụ liên quan đến hình ảnh riêng tư của phụ nữ. Đồng hương của ông Kamal Mahmoud, người điều hành một trang web chống tống tiền, nói rằng ông nhận được hơn 1.000 yêu cầu để được giúp đỡ mỗi năm từ phụ nữ trong khắp thế giới Ả Rập.

"Đôi khi các bức ảnh không hề gợi dục... một bức ảnh của một cô gái không mang khăn trùm đầu cũng có thể gây tai tiếng. Một người đàn ông có thể sử dụng hình ảnh này để gây áp lực cho các cô gái để họ gửi thêm hình ảnh chi tiết," ông nói.

"Các nước vùng Vịnh đang phải đối mặt với việc tống tiền trên một quy mô rất lớn, đặc biệt là trẻ em gái ở Ả Rập Saudi, Kuwait, Qatar, và Bahrain. Một số cô gái nói với chúng tôi, 'Nếu những hình ảnh được công bố, tôi sẽ gặp nguy hiểm thực sự.'"

Tại Ả Rập Saudi, vấn đề nghiêm trọng đến nỗi cảnh sát tôn giáo đã thiết lập một đơn vị đặc biệt để theo đuổi những kẻ tống tiền và để giúp những người phụ nữ đang bị đe dọa. Trong năm 2014, người sau đó đã trở thành người đứng đầu cảnh sát tôn giáo, Tiến sĩ Abdul Latif al-Sheikh, nói với một tờ báo Ả Rập, "Chúng tôi nhận được hàng trăm cuộc gọi mỗi ngày từ những người phụ nữ đang bị tống tiền."

Image captionMột cuộc điều tra của BBC

Ở phía đông, Pavan Duggal, một luật sư Tòa án tối cao của Ấn Độ, đã nói về các trường hợp liên quan đến hình ảnh kỹ thuật số của phụ nữ. "Phỏng đoán của tôi là có thể chúng ta đang nhìn thấy hàng ngàn trường hợp như vậy [ở Ấn Độ] hàng ngày," ông nói.

Còn ở Pakistan, Nighat Dad, người đứng đầu tổ chức NGO, tổ chức sáng lập ra để làm cho thế giới trực tuyến an toàn hơn cho phụ nữ, cho biết "hai hoặc ba cô gái hoặc phụ nữ mỗi ngày" - khoảng 900 mỗi năm - liên hệ với tổ chức của bà bởi vì họ đang bị đe dọa.

"Khi phụ nữ đang ở trong một mối quan hệ, họ chia sẻ hình ảnh hoặc video của họ," bà nói. "Và nếu mối quan hệ kết thúc không êm đep, bên kia lợi dụng các dữ liệu và tống tiền họ- không chỉ để mối quan hệ tồn tại, mà còn để làm những chuyện quái dị khác."

Tuy nhiên còn hơn cả tống tiền. Nighat Dad cũng bắt đầu thấy một liên kết đáng lo ngại giữa điện thoại thông minh và bạo lực tình dục. 

"Bắt đầu từ những hình ảnh thân mật, nhưng bây giờ nó lại có một kết nối rất nghiêm trọng với hiếp dâm," bà nói. 

"Trước khi có công nghệ, thủ phạm hãm hiếp họ mà không biết làm thế nào để bịt miệng người phụ nữ ... Bây giờ công nghệ mang lại một khía cạnh khác với việc hãm hiếp, đó là để bịt miệng phụ nữ bằng cách quay một video và sau đó đe dọa rằng nếu họ nói ra video sẽ được chia sẻ trực tuyến."

---

Hậu quả của việc công bố hình ảnh càng hủy hoại bao nhiêu, sức ảnh hưởng của tên hãm hiếp lên nạn nhân càng lớn bấy nhiêu.

Một người phụ nữ trẻ từ nông thôn Tunisia nói với BBC câu chuyện của cô từ một nhà tù nữ trên bờ biển phía bắc của đất nước. Sự việc bắt đầu khi cô bị tấn công tình dục và chụp ảnh khỏa thân bởi một người bạn của cha cô. Những hình ảnh đã khiến cô phụ thuộc vào kẻ lạm dụng cô, người bạo lực tình dục cô hàng tháng , đồng thời cũng tống tiền cô. Amal không chịu nổi nữa khi người đàn ông đe dọa hiếp dâm em gái của cô. Cô mời hắn đến nhà cô và giết chết hắn với một dao chặt thịt. Cô hiện đang thụ án tù 25 năm.

Một người phụ nữ trẻ khác, nạn nhân 16 tuổi của một vụ hiếp dâm tập thể ở Morocco, đã tự hỏa thiêu vào tháng Bảy năm nay, sau khi những kẻ hãm hiếp cô đe dọa sẽ chia sẻ hình ảnh của vụ hiếp dâm lên mạng. Tám bị cáo đã đe dọa để gia đình của cô gái thôi các cáo buộc chống lại họ, nhưng thay vào đó đã khiến cô gái tự tử. Cô bị bỏng cấp độ ba và chết trong bệnh viện.

Tuy nhiên, ở Ấn Độ và Pakistan, dường như việc sử dụng điện thoại di động để ghi lại các cuộc tấn công tình dục là phổ biến nhất.

Vào tháng Tám năm 2016, tờ Times của Ấn Độ cho thấy hàng trăm - có lẽ hàng ngàn - các video clip của các vụ hiếp dâm đã được bán trong các cửa hàng trên khắp các bang phía bắc của bang Uttar Pradesh mỗi ngày. Một chủ cửa hàng ở Agra nói với báo giới: "Băng khiêu dâm đã lỗi thời, những vụ người thật việc thật mới đang là trào lưu." 

Một người khác, cũng theo báo cáo trên, đã tình cờ nghe được một số khách hàng nói rằng họ thậm chí có thể có quen biết cô gái trong video "mới nhất, nóng nhất". 

Trong một ví dụ điều tra của BBC, một nhân viên y tế 40 tuổi đã tự sát sau khi đoạn video cô bị một băng nhóm hãm hiếp đã lưu hành tại ngôi làng của cô qua WhatsApp. Người phụ nữ kêu gọi già làng giúp đỡ nhưng theo một đồng nghiệp, cô không chỉ không nhận được sự hỗ trợ nào mà còn bị bôi nhọ và đổ lỗi.

Tuy nhiên sức mạnh của những hình ảnh này trong các xã hội bảo thủ có thể chia ra làm hai mặt

Một số phụ nữ đã hiểu rằng nếu như chúng có thể được sử dụng làm vũ khí để làm nhục phụ nữ, thì chúng cũng có thể được sử dụng làm vũ khí để tấn công hoặc thách thức văn hóa cổ hủ lạc hâu

Khi Ghadeer Ahmed đăng video nhảy nhót lên Facebook, cô không chỉ phá đi những người đang tìm cách làm nhục cô, mà còn xóa bỏ định kiến video clip đó là nỗi nguồn của sự xấu hổ.

Tôi từ chối việc bị làm nhục vì có cơ thể phụ nữ 

Năm 2011, một phụ nữ trẻ đến từ Bắc Phi, Amina Sboui, thậm chí còn đi xa hơn: cô đăng một bức ảnh ngực trần của mình trên Facebook. Trên khắp thân thể của mình, cô đã viết, "Cơ thể của tôi thuộc về tôi - nó không phải là nguồn gốc danh dự của bất kỳ ai." Những bức ảnh đã bắt đầu cho một cơn bão lửa gây tranh cãi ở Tunisia.

Gần đây nhất, Qandeel Baloch, người đến từ một ngôi làng ở vùng Punjab của Pakistan, sử dụng phương tiện truyền thông xã hội để được nổi tiếng bằng cách gửi ảnh tự chụp khiêu khích lên mạng. Được biết đến như Kim Kardashian của Pakistan, cô thách thức các chuẩn mực xã hội Pakistan bằng cách chấp nhận văn hóa đồi trụy internet - cho đến khi cô bị bóp cổ bởi chính anh trai của mình tháng Bảy năm nay vì đã mang lại sự xấu hổ cho gia đình.

Sức mạnh của điện thoại thông minh và mạng xã hội đã khiến cho các nhà chức trách ở Ả Rập Saudi phải tích cực truy đuổi những người đàn ông lạm dụng hình ảnh của phụ nữ, đồng thời chạy chiến dịch giáo dục các cô gái trẻ về sự nguy hiểm của việc chia sẻ hình ảnh lên mạng. Ở một mức độ nào đó, đây là một biện pháp quan trọng để bảo vệ phụ nữ Ả Rập, nhưng sự phản ứng khẩn cấp cũng có thể phản ánh một sự thừa nhận rằng công nghệ có sức mạnh thay đổi mô hình của hành vi và lối suy nghĩ - và nó đã mở ra một mặt trận mới trong trận chiến về việc những gì phụ nữ có thể và không thể làm với cơ thể của họ. - BBC